ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್: ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ
Content deleted Content added
Luckas-bot (ಚರ್ಚೆ | ಕಾಣಿಕೆಗಳು) ಚು r2.7.1) (Robot: Adding ka:ინდოეთის გენერალ-გუბერნატორი |
ಪರಿಷ್ಕರಣೆ |
||
೧೫ ನೇ ಸಾಲು:
[[ಚಿತ್ರ:Warren_Hastings_greyscale.jpg|thumb|200px|೧೭೭೩ ರಿಂದ ೧೭೮೫ ರವರೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಮೊದಲ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದ ವಾರೆನ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್
ಭಾರತದ ಹಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯವರು ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು, ಅದು ನಾಮಮಾತ್ರವಾಗಿ [[ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೊಘಲ್ ದೊರೆ]]ಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ೧೭೭೩ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿನ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ದೆಸೆಯಿಂದಾಗಿ, ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯ ಅಂಗೀಕಾರದ ಮೂಲಕ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಆಡಳಿತದ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾಗಶಃ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು. ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿನ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಆಫ್ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಮ್ ಮೇಲಿನ ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಮೊದಲ ಗರ್ವನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ಕಾಯಿದೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು; ಅವರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗೆ ಐದು-ವರ್ಷದ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು, ಆದರೆ ಅವರಲ್ಲಿ ಯಾರನ್ನಾದರೂ ತೆಗೆಯುವ ಅಧಿಕಾರವು ರಾಜನಿಗಿತ್ತು. {{Citation needed|date=April 2009}}
೧೮೩೩ ರ ಚಾರ್ಟರ್ ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂನ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾನಾಂತರಿಸಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು, ಆದರೆ ಆಯ್ಕೆಯು ರಾಜನ ಅನುಮೋದನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು.[[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|೧೮೫೭ ರ ಭಾರತೀಯ ಸಿಪಾಯಿ ದಂಗೆಯ]] ನಂತರ, ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅದರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ರಾಜನ ನೇರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಕಾಯಿದೆ ೧೮೫೮ಯು ಸರ್ವತಂತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ರಾಜನ ಅನುಮೋದನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು.▼
▲[[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|೧೮೫೭ ರ ಭಾರತೀಯ ಸಿಪಾಯಿ ದಂಗೆಯ]] ನಂತರ, ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅದರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ರಾಜನ ನೇರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಕಾಯಿದೆ ೧೮೫೮ಯು ಸರ್ವತಂತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ರಾಜನ ಅನುಮೋದನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು.
೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದವು, ಆದರೆ ಪ್ರಜಾತಂತ್ರ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರೂಪಿಸುವವರೆಗೆ ಪ್ರತಿ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವುದು ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಕೆಲವು ಸಮಯದವರೆಗೆ ಲೂಯಿಸ್ ಮೌಂಟ್‌ಬ್ಯಾಟನ್, ಬರ್ಮಾದ ೧ನೇ ಅರ್ಲ್ ಮೌಂಟ್‌ಬ್ಯಾಟನ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿ ಉಳಿದರು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಎರಡೂ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಇರುತ್ತಿದ್ದರು. ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಜಾತ್ಯಾತೀತ ಗಣರಾಜ್ಯವಾಯಿತು; ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ೧೯೫೬ ರಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಗಣರಾಜ್ಯವಾಯಿತು.
== ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ==
[[ಚಿತ್ರ:George Curzon2.jpg|thumb|೧೮೯೯-೧೯೦೫ ರವರೆಗೆ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಪದವಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಜಾರ್ಜ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರು ನೀಳುಡುಪಿನೊಂದಿಗೆ.]]
ಮೂಲತಃ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಆಫ್ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯು, ಆದರೆ ಅವರಿಗೆ ವಿದೇಶಿ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂನ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಮುಂಚಿತ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸದೇ ಭಾರತೀಯ ರಾಜರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗಲೀ ಅಥವಾ ಶಾಂತಿ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಇತರ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಗಳಿಗೆ (ಮದ್ರಾಸ್, ಬಾಂಬೆ ಮತ್ತು ಬೆಂಕೂಲೆನ್) ಅನುಮತಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. {{Citation needed|date=April 2009}}ವಿದೇಶಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಇಂಡಿಯಾ ಕಾಯಿದೆ ೧೭೮೪ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅಥವಾ ಕಂಪನಿಯ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸದ ಹೊರತು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿನ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು ಭಾರತೀಯ ರಾಜರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವುದು, ಶಾಂತಿ ಅಥವಾ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳವಂತಿರಲಿಲ್ಲ.ಈ ಮೂಲಕ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದೇಶೀ ನೀತಿಗಳ ನಿಯಂತ್ರಕರಾದರೆ, ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಸುಸ್ಪಷ್ಟ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮಾನ್ಯತೆಯು ಕೇವಲ ಚಾರ್ಟರ್ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೩ ರ ನಂತರ ಬಂದಿತು, ಅದು ಅವರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ "ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ನಿರ್ದೇಶನ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು" ನೀಡಿತು. ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗೆ ಶಾಸನಾತ್ಮಕ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನೂ ಸಹ ನೀಡಿತು.
೧೮೫೮ ರ ನಂತರ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಭಾರತವನ್ನು ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಾಗಿ, ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನು ಗವರ್ನರ್, ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್ ಅಥವಾ ಮುಖ್ಯ ಕಮೀಷನರ್ ಅಥವಾ ನಿರ್ವಾಹಕ ರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನೇಮಕ ಮಾಡಲ್ಪುಡುತ್ತಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ನೇರವಾಗಿ ಹೊಣೆಗಾರರಾಗಿದ್ದರು; ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು, ಮುಖ್ಯ ಕಮೀಷನರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಾಹಕರನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಅಧೀನರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾದ ರಾಜಾರ್ಹ ಆಳ್ವಿಕೆಗಾರ ರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು: ಹೈದರಾಬಾದಿನ ನಿಜಾಮ್, [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನ]] ಮಹಾರಾಜ, ಗ್ವಾಲಿಯರ್‌ನ ಮಹಾರಾಜ (ಸಿಂಧಿಯಾ), [[ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ|ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ]] ಮಹಾರಾಜ ಮತ್ತು [[ವಡೋದರಾ|ಬರೋಡ]]ದ ಮಹಾರಾಜ ಗಾಯಕ್ವಾಡ್ (ಗಾಯಕ್ವಾರ್). ಉಳಿದ ರಾಜಾರ್ಹ ಆಳ್ವಿಕೆಗಾರರನ್ನು ಒಂದೋ ರಾಜಪುತಾಣ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಯ ಭಾರತ ಪ್ರತಿನಿಧಿ (ಅವುಗಳನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು) ಅಥವಾ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.
Line ೩೬ ⟶ ೨೮:
== ಕೌನ್ಸಿಲ್ ==
{{Main|Council of India}}
ಗೌವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಶಾಸಕಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಅವರನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಲವು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು "ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕರುಗಳ ಕೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಕೌನ್ಸಿಲರ್‌ಗಳ ಆಯ್ಕೆಗೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೭೭೩ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೌನ್ಸಿಲರ್‌ಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಮತದಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಅವರು ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಮತವನ್ನೂ ಸಹ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ನಿರ್ಧಾರವು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ನಿರ್ಬಂಧಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.೧೮೭೪ ರಲ್ಲಿ, ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಮೂರು ಸದಸ್ಯರುಗಳಿಗೆ ಇಳಿಯಿತು; ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮತ ಮತ್ತು ಮತ ಚಲಾವಣೆಯ ಮತ ಎರಡನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ, ಕೌನ್ಸಿಲ್ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಕ್ಕೆ ಒಳಪಡುವುದು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಾಗ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು.ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಚಾರ್ಟರ್ ಕಾಯಿದೆ ೧೮೩೩ ಇನ್ನಷ್ಟು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಶಾಸನಾತ್ಮಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳ ನಡುವೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದ ಮೊದಲ ಕಾನೂನು ಆಗಿತ್ತು. ಕಾಯಿದೆಯಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಿದಂತೆ, ನಿರ್ದೇಶಕರುಗಳ ಕೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ನಾಲ್ಕು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲ ಮೂರ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಶಾಸಕಾಂಗವು ಚರ್ಚೆ ಮಾಡುವಾಗ ಮಾತ್ರ ನಾಲ್ಕನೇ ಸದಸ್ಯನಿಗೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಮತದಾನ ಮಾಡಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿತ್ತು.೧೮೫೮ ರಲ್ಲಿ, ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಚುನಾಯಿಸುವ ನಿರ್ದೇಶಕರುಗಳ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಅಧಿಕಾರವು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು. ಬದಲಿಗೆ, ಶಾಸಕಾಂಗದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮತದಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ರಾಜರು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂರು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಭಾರತದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಕ್ರಮ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು.ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೮೬೧ ಸಾಕಷ್ಟು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಭಾರತದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರು ಮೂರು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ರಾಜರು ಎರಡು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. (ಎಲ್ಲಾ ಐದು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಣಿಗೆ ವಹಿಸಲಾಯಿತು.) ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆರರಿಂದ ಹನ್ನೆರಡು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು (೧೮೯೨ ರಲ್ಲಿ ಹತ್ತರಿಂದ ಹದಿನಾರಕ್ಕೆ, ಮತ್ತು ೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ ಅರವತ್ತಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು). ಭಾರತದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರು ಅಥವಾ ರಾಜರು ನೇಮಕ ಮಾಡಿದ ಐದು ಜನರು ಆಡಳಿತದ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು ಹಾಗೂ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ನೇಮಕ ಮಾಡಿದವರು ಶಾಸನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆ ಮತ್ತು ಮತದಾನ ಮಾಡಿದರು.
೧೯೧೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಮತ್ತು ಶಾಸನ ಸಭೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಭಾರತದ ಶಾಸನ ಸಭೆಯೊಂದು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ನ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಪ್ರಮುಖ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. "ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮದ, ರಾಜಕೀಯದ [ಮತ್ತು] ರಕ್ಷಣೆಯ" ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು "ತುರ್ತು ಸಂದರ್ಭ"ದ ಯಾವುದೇ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೇ ಅವರು ಹಣದ ಖರ್ಚಿಗೆ ಅಂಗೀಕಾರವನ್ನು ನೀಡಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಯಾವುದೇ ಮಸೂದೆಯ ಮೇಲೆ ವಿಟೋ ಚಲಾಯಿಸುವ ಅಥವಾ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಸಹ ಅವರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ವೇಳೆ ಮಸೂದೆಯೊಂದರ ಅಂಗೀಕಾರಕ್ಕೆ ಅವರು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದರೆ, ಆದರೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಸದನವು ಸಹಕಾರ ನೀಡಿದರೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಸದನದ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಯ ನಡುವೆಯೂ ಮಸೂದೆಯು ಅಂಗೀಕಾರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಘೋಷಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಶಾಸನ ಸಭೆಯು ವಿದೇಶೀ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ರಾಜ್ಯದ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು; ಶಾಸನ ಸಭೆಯು ತನ್ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಆದರೆ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಅನುಮೋದನೆಯು ಅಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು.
== ಕಾರ್ಯಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಉಪಾಧಿ ==
ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ''ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆ'' ಯ ಕಾರ್ಯಶೈಲಿಯವರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರನ್ನು 'ಘನವೆತ್ತ' ವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು 'ಘನವೆತ್ತ' ಎಂತಲೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ೧೮೫೮ ರಿಂದ ೧೯೪೭ ರವರೆಗೆ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು "ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ([[ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆ|ಫ್ರೆಂಚ್]]ನ ''ರಾಯ್'' ನಿಂದ, ಅರ್ಥವೆಂದರೆ "ರಾಜ" ಎಂದು). ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ಗಳ ಪತ್ನಿಯರನ್ನು ವೈಸ್‌ರೀನ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು (ಫ್ರೆಂಚ್‌ನ ''ರೀನ್'' ಪದದಿಂದ, ಅರ್ಥವೆಂದರೆ "ರಾಣಿ" ಎಂದು). ವೈಸ್‌ರೀನ್‌ಗಳನ್ನು 'ಘನವೆತ್ತ' ವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು 'ಘನವೆತ್ತ' ಎಂತಲೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡೂ ಉಪಾಧಿಗಳನ್ನು ರಾಜರು ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ]]ಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಏಕೈಕ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜರೆಂದರೆ ಕಿಂಗ್ ಜಾರ್ಜ್ V ಮತ್ತು ಕ್ವೀನ್ ಮೇರಿಯವರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ೧೯೧೧ ರಲ್ಲಿ [[ದೆಹಲಿ]] ದರ್ಬಾರ್ ನಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.{{Citation needed|date=October 2009}}೧೮೬೧ ರಲ್ಲಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಸ್ಟಾರ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಾಗ, ವೈಸರಾಯ್ ಅವರನ್ನು ಅದರ ಗ್ರಾಂಡ್ ಮಾಸ್ಟರ್ ''ಹಿಂದಿನ ಆಫೀಸಿಯೋ'' ಮಾಡಲಾಯಿತು. ೧೮೭೭ ರಲ್ಲಿ ಅದು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ನಂತರ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಅವರನ್ನು ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಪೈರ್ನ ಗ್ರಾಂಡ್ ಮಾಸ್ಟರ್‌ನ ''ಹಿಂದಿನ ಆಫಿಸಿಯೋ'' ಮಾಡಲಾಯಿತು.ಹೆಚ್ಚಿನ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ವೈಸರ್‌ರಾಯ್‌ಗಳು ವರಿಷ್ಠರಾಗಿದ್ದರು. ಅದು ಆಗದವರಲ್ಲಿ, ಸರ್ ಜಾನ್ ಶೋರ್ ಅವರು ಬ್ಯಾರೋನೆಟ್ ಆಗಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಲಾರ್ಡ್ ವಿಲಿಯಂ ಬೆಂಟಿಕ್ ಅವರಿಗೆ ಅವರು [[ಡ್ಯೂಕ್]]ನ ಮಗನಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ ಸೌಜನ್ಯಪೂರ್ವಕ ಉಪಾಧಿ "ಲಾರ್ಡ್" ಅನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಕೇವಲ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ಗಳಾದ {{ndash}} ವಾರನ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್ ಮತ್ತು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ{{ndash}} ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಂತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರುಗಳು ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಪದವಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ.
== ಧ್ವಜ ==
೧೮೮೫ ರಿಂದ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರಿಗೆ ರಾಣಿಯು ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿರುವ "ಸ್ಟಾರ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ" ದೊಂದಿಗೆ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಯೂನಿಯನ್ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಯಿತು. ಧ್ವಜವು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಧ್ವಜವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಅದನ್ನು ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು,ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು, ಮುಖ್ಯ ಕಮೀಷನರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಇತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸಹ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಕೇವಲ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಮಾತ್ರ ಹಡಗಿನ ಮುಖ್ಯ ಕೂವೆಯಿಂದ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಇತರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅದನ್ನು ಮುಂಗೂವೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.೧೯೪೭ ರಿಂದ ೧೯೫೦ ರವರೆಗೆ, ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರುಗಳು ರಾಜಮನೆತನದ ಲಾಂಛನವಿರುವ (ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಿಂಹವು ನಿಂತಿರುವ), ಅದರ ಕೆಳಗಡೆ ಚಿನ್ನದ ದೊಡ್ಡಕ್ಷರದಲ್ಲಿ "ಭಾರತ" ಎಂಬ ಪದವಿರುವ ಕಂದು ನೀಲಿ ಧ್ವಜವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದೇ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸಹ ಇತರ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೊನೆಯ ಧ್ವಜವು ಕೇವಲ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರುಗಳ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಧ್ವಜವಾಗಿತ್ತು.
== ನಿವಾಸ ==
[[ಚಿತ್ರ:FraserCalcuttaGovernmentHouse.jpg|thumb|right|300px|ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಬಹುಭಾಗ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ನಿವಾಸವಾಗಿ ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತ್ತು.]]
ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲವರೆಗೆ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌ನ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದ ಬೆಲ್ವೆಡೀರ್ ಹೌಸ್ನಲ್ಲಿ ನೆಲಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆಗ ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ೧೮೫೪ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗರ್ವನರ್ ಅವರು ಇಲ್ಲಿ ವಾಸಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇದೀಗ, ಬೆಲ್ವೆಡೀರ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ನಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ನೆಲೆಸಿದೆ."ಭಾರತವನ್ನು ಅರಮನೆಯಿಂದ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಬೇಕು, ಶ್ರೀಮಂತನ ಹಳ್ಳಿಯ ಮನೆಯಿಂದಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳಿ ಜನಪ್ರಿಯರಾದ ರಿಚರ್ಡ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲೀ, ೧ನೆಯ ಮಾರ್ಕಸ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲೀ ಯವರು ೧೭೯೯ ಮತ್ತು ೧೮೦೩ ರ ನಡುವೆ ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ವೈಭವೋಪೇತ ಸೌಧವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ರಾಜಧಾನಿಯು ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದಿಂದ [[ದೆಹಲಿ]]ಯವರೆಗೆ ಬದಲುಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೂ ಸೌಧವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಆನಂತರ, ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಬೆಲ್ವೆಡೀರ್ ಹೌಸ್ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದು ಬಂಗಾಳದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್ ಅವರನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಗವರ್ನರ್ ಹುದ್ದೆಗೆ ಬಡ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಇದೀಗ, ಅದು ಭಾರತದ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ]] ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ್ಯಪಾಲದ ನಿವಾಸ ಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅದರ [[ಹಿಂದಿ]] ಹೆಸರಾದ ರಾಜ ಭವನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ.ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದಿಂದ ದೆಹಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದ ಬಳಿಕ, ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಅವರು ಸರ್ ಎಡ್ವಿನ್ ಲೂಟೀನ್ಸ್ ಅವರು ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ, ಹೊಸತಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಹೌಸ್ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದರು. ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾದರೂ, ಅದು ೧೯೨೯ ರವರೆಗೆ ಪೂರ್ತಿಗೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ; ಮನೆಯನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ೧೯೩೧ ರವರೆಗೆ ಉದ್ಭಾಟನೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಅಂತಿಮ ವೆಚ್ಚವು ಮೊದಲಿಗೆ ನಿಗದಿ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಿಂತಲೂ ದ್ವಿಗುಣ ಮೊತ್ತವಾದ £೮೭೭,೦೦೦ (ಈಗಿನ ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ £೩೫,೦೦೦,೦೦೦ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು){{ndash}} ಅನ್ನು ಮೀರಿತು. ಇಂದು ವಾಸಸ್ಥಳವು, ಇದೀಗ ಹಿಂದಿ ಹೆಸರಾದ "ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯವರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದಾದ್ಯಂತ, ಬಿಸಿಲಿನಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಶಿಮ್ಲಾದಲ್ಲಿರುವ ವೈಸರ್ಗಾಲ್ ಲಾಡ್ಜ್ ''(ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ನಿವಾಸ ನೋಡಿ)'' ಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರವೂ ತೆರಳುತ್ತಿತ್ತು. ವೈಸರ್ಗಾಲ್ ಲಾಡ್ಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಇದೀಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಡ್ ಸ್ಟಡಿ ನೆಲೆಸಿದೆ.
== ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ ==
| |||