|
[[File:India-Viceroy-1885.svg|right|thumb|300px|ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಧ್ವಜವು (1885-1947) ಯೂನಿಯನ್ ಧ್ವಜದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಇಂಪೀರಿಯನ್ ಕ್ರೌನ್ ಕೆಳಗಡೆ "ಸ್ಟಾರ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ" ವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದೆ]]
'''ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ''' (ಅಥವಾ, 1858೧೮೫೮ ರಿಂದ 1947೧೯೪೭ ವರೆಗೆ, '''ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಮತ್ತು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ''' ) ಅವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತಭಾರತದಲ್ಲಿ]]ದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಬಳಿಕ ರಾಜ ಮತ್ತು ದೇಶದ ''ಡಿ ಫ್ಯಾಕ್ಟೋ'' ದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು 1773೧೭೭೩ ರಲ್ಲಿ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಮ್ ನ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ <b>ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಎಂಬ ನಾಮಧೇಯದೊಂದಿಗೆ ರಚಿಸಲಾಯಿತು</b>. ಅಧಿಕಾರಿಯು ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಮ್ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ನೇರ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಇತರ [[ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯ ಕಂಪನಿ|ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯ ಕಂಪನಿ]]ಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಮೇಲಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು 1833೧೮೩೩ ರಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು.
1858೧೮೫೮ ರಲ್ಲಿ, ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಣಿಯ ನೇರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಪಂಜಾಬ್, ಬಂಗಾಳ, ಬಾಂಬೆ, ಮದ್ರಾಸ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು, ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಆಡಳಿತ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ನೇತೃತ್ವವನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref>ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ ಪದವನ್ನು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ದೇಶೀಯ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.</ref> ಆದರೆ, ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ನೇರವಾಗಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ: ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಹೊರಗೆ ನೂರಾರು ನಾಮಮಾತ್ರವಾದ ಸಾರ್ವಭೌಮ ರಾಜರುಗಳ ರಾಜ್ಯಗಳು ಅಥವಾ "ದೇಶೀಯ ರಾಜ್ಯಗಳು" ಇದ್ದು, ಅವುಗಳು ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಬದಲು ನೇರವಾಗಿ ರಾಜನೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ರಾಜರುಗಳ ರಾಜ್ಯದ ಊಳಿಗಮಾನ್ಯ ದೊರೆಗಳಿಗೆ ರಾಜನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲು, 1858೧೮೫೮ ರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಮತ್ತು ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಲಾಯಿತು.
1947೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ|ಭಾರತ]] ಮತ್ತು [[ಪಾಕಿಸ್ತಾನ|ಪಾಕಿಸ್ತಾನಪಾಕಿಸ್ತಾನವು]]ವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದಾಗ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಬಿರುದನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಎರಡೂ ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಗಣರಾಜ್ಯ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು 1950೧೯೫೦ ಮತ್ತು 1956೧೯೫೬ ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸುವವರೆಗೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಸ್ಥಾನವು ಅಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದಿತು.
1858೧೮೫೮ ರವರೆಗೆ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಅವರು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ನಂತರ, ಅವರನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ರಾಜರು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು; ಅವರ ಅಧಿಕಾರದ ಪ್ರಯೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗೆ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ, ಯುಕೆ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ನ ಸದಸ್ಯರು ಹೊಂದಿದ್ದರು. 1947೧೯೪೭ ರ ನಂತರ, ರಾಜರು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಬದಲು ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯು ಐದು-ವರ್ಷಗಳಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲೂ ತೆಗೆದುಹಾಕಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯ ಪೂರ್ತಿಯ ಬಳಿಕ, ಹೊಸ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಹಂಗಾಮಿ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ಕೆಲವು ಸಮಯ ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹಂಗಾಮಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳಿಂದ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
==ಇತಿಹಾಸ==
[[File:Warren_Hastings_greyscale.jpg|thumb|200px|೧೭೭೩ ರಿಂದ ೧೭೮೫ ರವರೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಮೊದಲ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದ ವಾರೆನ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್.]]
ಭಾರತದ ಹಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯವರು ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು, ಅದು ನಾಮಮಾತ್ರವಾಗಿ [[ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೊಘಲ್ ದೊರೆ]]ಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು. 1773೧೭೭೩ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿನ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ದೆಸೆಯಿಂದಾಗಿ, ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯ ಅಂಗೀಕಾರದ ಮೂಲಕ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಆಡಳಿತದ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾಗಶಃ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು. ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿನ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಆಫ್ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಮ್ ಮೇಲಿನ ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಮೊದಲ ಗರ್ವನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ಕಾಯಿದೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು; ಅವರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗೆ ಐದು-ವರ್ಷದ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು, ಆದರೆ ಅವರಲ್ಲಿ ಯಾರನ್ನಾದರೂ ತೆಗೆಯುವ ಅಧಿಕಾರವು ರಾಜನಿಗಿತ್ತು. {{Citation needed|date=April 2009}}
1833೧೮೩೩ ರ ಚಾರ್ಟರ್ ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂನ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾನಾಂತರಿಸಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು, ಆದರೆ ಆಯ್ಕೆಯು ರಾಜನ ಅನುಮೋದನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು.
[[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|1857 ರ ಭಾರತೀಯ ಸಿಪಾಯಿ ದಂಗೆಯ]] ನಂತರ, ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅದರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ರಾಜನ ನೇರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಕಾಯಿದೆ 1858ಯು೧೮೫೮ಯು ಸರ್ವತಂತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ರಾಜನ ಅನುಮೋದನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು.
1947೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದವು, ಆದರೆ ಪ್ರಜಾತಂತ್ರ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರೂಪಿಸುವವರೆಗೆ ಪ್ರತಿ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವುದು ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಕೆಲವು ಸಮಯದವರೆಗೆ ಲೂಯಿಸ್ ಮೌಂಟ್‌ಬ್ಯಾಟನ್, ಬರ್ಮಾದ 1ನೇ೧ನೇ ಅರ್ಲ್ ಮೌಂಟ್‌ಬ್ಯಾಟನ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿ ಉಳಿದರು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಎರಡೂ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಇರುತ್ತಿದ್ದರು. 1950೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಜಾತ್ಯಾತೀತ ಗಣರಾಜ್ಯವಾಯಿತು; ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು 1956೧೯೫೬ ರಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಗಣರಾಜ್ಯವಾಯಿತು.
==ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳು==
ಮೂಲತಃ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಆಫ್ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯು, ಆದರೆ ಅವರಿಗೆ ವಿದೇಶಿ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂನ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಮುಂಚಿತ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸದೇ ಭಾರತೀಯ ರಾಜರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗಲೀ ಅಥವಾ ಶಾಂತಿ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಇತರ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಗಳಿಗೆ (ಮದ್ರಾಸ್, ಬಾಂಬೆ ಮತ್ತು ಬೆಂಕೂಲೆನ್) ಅನುಮತಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. {{Citation needed|date=April 2009}}
ವಿದೇಶಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಇಂಡಿಯಾ ಕಾಯಿದೆ 1784೧೭೮೪ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅಥವಾ ಕಂಪನಿಯ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸದ ಹೊರತು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿನ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು ಭಾರತೀಯ ರಾಜರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವುದು, ಶಾಂತಿ ಅಥವಾ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳವಂತಿರಲಿಲ್ಲ.
ಈ ಮೂಲಕ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದೇಶೀ ನೀತಿಗಳ ನಿಯಂತ್ರಕರಾದರೆ, ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಸುಸ್ಪಷ್ಟ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮಾನ್ಯತೆಯು ಕೇವಲ ಚಾರ್ಟರ್ ಕಾಯಿದೆ 1933೧೯೩೩ ರ ನಂತರ ಬಂದಿತು, ಅದು ಅವರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ "ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ನಿರ್ದೇಶನ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು" ನೀಡಿತು. ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗೆ ಶಾಸನಾತ್ಮಕ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನೂ ಸಹ ನೀಡಿತು.
1858೧೮೫೮ ರ ನಂತರ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಭಾರತವನ್ನು ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಾಗಿ, ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನು ಗವರ್ನರ್, ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್ ಅಥವಾ ಮುಖ್ಯ ಕಮೀಷನರ್ ಅಥವಾ ನಿರ್ವಾಹಕ ರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನೇಮಕ ಮಾಡಲ್ಪುಡುತ್ತಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ನೇರವಾಗಿ ಹೊಣೆಗಾರರಾಗಿದ್ದರು; ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು, ಮುಖ್ಯ ಕಮೀಷನರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಾಹಕರನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಅಧೀನರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾದ ರಾಜಾರ್ಹ ಆಳ್ವಿಕೆಗಾರ ರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು: ಹೈದರಾಬಾದಿನ ನಿಜಾಮ್, [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನ]] ಮಹಾರಾಜ, ಗ್ವಾಲಿಯರ್‌ನ ಮಹಾರಾಜ (ಸಿಂಧಿಯಾ), [[ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ|ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ]] ಮಹಾರಾಜ ಮತ್ತು [[ವಡೋದರಾ|ಬರೋಡ]]ದ ಮಹಾರಾಜ ಗಾಯಕ್ವಾಡ್ (ಗಾಯಕ್ವಾರ್). ಉಳಿದ ರಾಜಾರ್ಹ ಆಳ್ವಿಕೆಗಾರರನ್ನು ಒಂದೋ ರಾಜಪುತಾಣ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಯ ಭಾರತ ಪ್ರತಿನಿಧಿ (ಅವುಗಳನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು) ಅಥವಾ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ಶ್ರೀ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿಯವರು ಭಾರತದ ಏಕೈಕ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆದರು ಆದರೆ ಒಮ್ಮೆ ಭಾರತವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ, ಭಾರತದ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ದಿನಪ್ರತಿ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಹುದ್ದೆಯು ಕೇವಲ ಔಪಚಾರಿಕವಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರವು ಗಣರಾಜ್ಯವಾದ ನಂತರ, ಅದೇ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಆಡಳಿತ-ರಹಿತ [[ಭಾರತದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು|ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]]ಯವರು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು.
ಗೌವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಶಾಸಕಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಅವರನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಲವು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಅವರನ್ನು "ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ
ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕರುಗಳ ಕೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಕೌನ್ಸಿಲರ್‌ಗಳ ಆಯ್ಕೆಗೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ 1773೧೭೭೩ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೌನ್ಸಿಲರ್‌ಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಮತದಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಅವರು ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಮತವನ್ನೂ ಸಹ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ನಿರ್ಧಾರವು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ನಿರ್ಬಂಧಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.
1874೧೮೭೪ ರಲ್ಲಿ, ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಮೂರು ಸದಸ್ಯರುಗಳಿಗೆ ಇಳಿಯಿತು; ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮತ ಮತ್ತು ಮತ ಚಲಾವಣೆಯ ಮತ ಎರಡನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. 1786೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ, ಕೌನ್ಸಿಲ್ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಕ್ಕೆ ಒಳಪಡುವುದು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಾಗ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು.
ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಚಾರ್ಟರ್ ಕಾಯಿದೆ 1833೧೮೩೩ ಇನ್ನಷ್ಟು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಕಾಯಿದೆಯು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಶಾಸನಾತ್ಮಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳ ನಡುವೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದ ಮೊದಲ ಕಾನೂನು ಆಗಿತ್ತು. ಕಾಯಿದೆಯಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಿದಂತೆ, ನಿರ್ದೇಶಕರುಗಳ ಕೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ನಾಲ್ಕು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲ ಮೂರ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಶಾಸಕಾಂಗವು ಚರ್ಚೆ ಮಾಡುವಾಗ ಮಾತ್ರ ನಾಲ್ಕನೇ ಸದಸ್ಯನಿಗೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಮತದಾನ ಮಾಡಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
1858೧೮೫೮ ರಲ್ಲಿ, ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಚುನಾಯಿಸುವ ನಿರ್ದೇಶಕರುಗಳ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಅಧಿಕಾರವು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು. ಬದಲಿಗೆ, ಶಾಸಕಾಂಗದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮತದಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ರಾಜರು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂರು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಭಾರತದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಕ್ರಮ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು.
ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗಳ ಕಾಯಿದೆ 1861೧೮೬೧ ಸಾಕಷ್ಟು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಭಾರತದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರು ಮೂರು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ರಾಜರು ಎರಡು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. (ಎಲ್ಲಾ ಐದು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು 1869೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಣಿಗೆ ವಹಿಸಲಾಯಿತು.) ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆರರಿಂದ ಹನ್ನೆರಡು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು (1892೧೮೯೨ ರಲ್ಲಿ ಹತ್ತರಿಂದ ಹದಿನಾರಕ್ಕೆ, ಮತ್ತು 1909೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ ಅರವತ್ತಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು). ಭಾರತದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರು ಅಥವಾ ರಾಜರು ನೇಮಕ ಮಾಡಿದ ಐದು ಜನರು ಆಡಳಿತದ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು ಹಾಗೂ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ನೇಮಕ ಮಾಡಿದವರು ಶಾಸನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆ ಮತ್ತು ಮತದಾನ ಮಾಡಿದರು.
1919೧೯೧೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಮತ್ತು ಶಾಸನ ಸಭೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಭಾರತದ ಶಾಸನ ಸಭೆಯೊಂದು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ನ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಪ್ರಮುಖ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. "ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮದ, ರಾಜಕೀಯದ [ಮತ್ತು] ರಕ್ಷಣೆಯ" ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು "ತುರ್ತು ಸಂದರ್ಭ"ದ ಯಾವುದೇ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಶಾಸನ ಸಭೆಯ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೇ ಅವರು ಹಣದ ಖರ್ಚಿಗೆ ಅಂಗೀಕಾರವನ್ನು ನೀಡಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಯಾವುದೇ ಮಸೂದೆಯ ಮೇಲೆ ವಿಟೋ ಚಲಾಯಿಸುವ ಅಥವಾ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಸಹ ಅವರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ವೇಳೆ ಮಸೂದೆಯೊಂದರ ಅಂಗೀಕಾರಕ್ಕೆ ಅವರು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದರೆ, ಆದರೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಸದನವು ಸಹಕಾರ ನೀಡಿದರೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಸದನದ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಯ ನಡುವೆಯೂ ಮಸೂದೆಯು ಅಂಗೀಕಾರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಘೋಷಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಶಾಸನ ಸಭೆಯು ವಿದೇಶೀ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ರಾಜ್ಯದ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು; ಶಾಸನ ಸಭೆಯು ತನ್ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಆದರೆ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಅನುಮೋದನೆಯು ಅಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು.
==ಕಾರ್ಯಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಉಪಾಧಿ==
ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ''ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆ'' ಯ ಕಾರ್ಯಶೈಲಿಯವರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರನ್ನು 'ಘನವೆತ್ತ' ವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು 'ಘನವೆತ್ತ' ಎಂತಲೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. 1858೧೮೫೮ ರಿಂದ 1947೧೯೪೭ ರವರೆಗೆ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು "ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ([[ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆ|ಫ್ರೆಂಚ್]]ನ ''ರಾಯ್'' ನಿಂದ, ಅರ್ಥವೆಂದರೆ "ರಾಜ" ಎಂದು). ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ಗಳ ಪತ್ನಿಯರನ್ನು ವೈಸ್‌ರೀನ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು (ಫ್ರೆಂಚ್‌ನ ''ರೀನ್'' ಪದದಿಂದ, ಅರ್ಥವೆಂದರೆ "ರಾಣಿ" ಎಂದು). ವೈಸ್‌ರೀನ್‌ಗಳನ್ನು 'ಘನವೆತ್ತ' ವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು 'ಘನವೆತ್ತ' ಎಂತಲೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡೂ ಉಪಾಧಿಗಳನ್ನು ರಾಜರು ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ|ಭಾರತ]]ಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಏಕೈಕ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜರೆಂದರೆ ಕಿಂಗ್ ಜಾರ್ಜ್ V ಮತ್ತು ಕ್ವೀನ್ ಮೇರಿಯವರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು 1911೧೯೧೧ ರಲ್ಲಿ [[ದೆಹಲಿ|ದೆಹಲಿ]] ದರ್ಬಾರ್ ನಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.{{Citation needed|date=October 2009}}
1861೧೮೬೧ ರಲ್ಲಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಸ್ಟಾರ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಾಗ, ವೈಸರಾಯ್ ಅವರನ್ನು ಅದರ ಗ್ರಾಂಡ್ ಮಾಸ್ಟರ್ ''ಹಿಂದಿನ ಆಫೀಸಿಯೋ'' ಮಾಡಲಾಯಿತು. 1877೧೮೭೭ ರಲ್ಲಿ ಅದು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ನಂತರ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಅವರನ್ನು ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಪೈರ್ನ ಗ್ರಾಂಡ್ ಮಾಸ್ಟರ್‌ನ ''ಹಿಂದಿನ ಆಫಿಸಿಯೋ'' ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಹೆಚ್ಚಿನ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ವೈಸರ್‌ರಾಯ್‌ಗಳು ವರಿಷ್ಠರಾಗಿದ್ದರು. ಅದು ಆಗದವರಲ್ಲಿ, ಸರ್ ಜಾನ್ ಶೋರ್ ಅವರು ಬ್ಯಾರೋನೆಟ್ ಆಗಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಲಾರ್ಡ್ ವಿಲಿಯಂ ಬೆಂಟಿಕ್ ಅವರಿಗೆ ಅವರು [[ಡ್ಯೂಕ್]]ನ ಮಗನಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ ಸೌಜನ್ಯಪೂರ್ವಕ ಉಪಾಧಿ "ಲಾರ್ಡ್" ಅನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಕೇವಲ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ಗಳಾದ {{ndash}} ವಾರನ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್ ಮತ್ತು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ{{ndash}} ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಂತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರುಗಳು ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಪದವಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ.
==ಧ್ವಜ==
1885೧೮೮೫ ರಿಂದ, ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರಿಗೆ ರಾಣಿಯು ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿರುವ "ಸ್ಟಾರ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ" ದೊಂದಿಗೆ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಯೂನಿಯನ್ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಯಿತು. ಧ್ವಜವು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಧ್ವಜವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಅದನ್ನು ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು,ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳು, ಮುಖ್ಯ ಕಮೀಷನರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಇತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸಹ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಕೇವಲ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಮಾತ್ರ ಹಡಗಿನ ಮುಖ್ಯ ಕೂವೆಯಿಂದ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಇತರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅದನ್ನು ಮುಂಗೂವೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
1947೧೯೪೭ ರಿಂದ 1950೧೯೫೦ ರವರೆಗೆ, ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರುಗಳು ರಾಜಮನೆತನದ ಲಾಂಛನವಿರುವ (ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಿಂಹವು ನಿಂತಿರುವ), ಅದರ ಕೆಳಗಡೆ ಚಿನ್ನದ ದೊಡ್ಡಕ್ಷರದಲ್ಲಿ "ಭಾರತ" ಎಂಬ ಪದವಿರುವ ಕಂದು ನೀಲಿ ಧ್ವಜವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದೇ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸಹ ಇತರ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‌ಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೊನೆಯ ಧ್ವಜವು ಕೇವಲ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರುಗಳ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಧ್ವಜವಾಗಿತ್ತು.
==ನಿವಾಸ==
[[File:FraserCalcuttaGovernmentHouse.jpg|thumb|right|300px|ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಬಹುಭಾಗ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ನಿವಾಸವಾಗಿ ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತ್ತು.]]
ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲವರೆಗೆ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌ನ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದ ಬೆಲ್ವೆಡೀರ್ ಹೌಸ್ನಲ್ಲಿ ನೆಲಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆಗ ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. 1854೧೮೫೪ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗರ್ವನರ್ ಅವರು ಇಲ್ಲಿ ವಾಸಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇದೀಗ, ಬೆಲ್ವೆಡೀರ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ನಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ನೆಲೆಸಿದೆ.
"ಭಾರತವನ್ನು ಅರಮನೆಯಿಂದ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಬೇಕು, ಶ್ರೀಮಂತನ ಹಳ್ಳಿಯ ಮನೆಯಿಂದಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳಿ ಜನಪ್ರಿಯರಾದ ರಿಚರ್ಡ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲೀ, 1ನೆಯ೧ನೆಯ ಮಾರ್ಕಸ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲೀ ಯವರು 1799೧೭೯೯ ಮತ್ತು 1803೧೮೦೩ ರ ನಡುವೆ ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ವೈಭವೋಪೇತ ಸೌಧವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ರಾಜಧಾನಿಯು 1912೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದಿಂದ [[ದೆಹಲಿ|ದೆಹಲಿ]]ಯವರೆಗೆ ಬದಲುಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೂ ಸೌಧವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಆನಂತರ, ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಬೆಲ್ವೆಡೀರ್ ಹೌಸ್ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದು ಬಂಗಾಳದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗವರ್ನರ್ ಅವರನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಗವರ್ನರ್ ಹುದ್ದೆಗೆ ಬಡ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಇದೀಗ, ಅದು ಭಾರತದ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ]] ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ್ಯಪಾಲದ ನಿವಾಸ ಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅದರ [[ಹಿಂದಿ|ಹಿಂದಿ]] ಹೆಸರಾದ ರಾಜ ಭವನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದಿಂದ ದೆಹಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದ ಬಳಿಕ, ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಅವರು ಸರ್ ಎಡ್ವಿನ್ ಲೂಟೀನ್ಸ್ ಅವರು ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ, ಹೊಸತಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಹೌಸ್ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದರು. 1912೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾದರೂ, ಅದು 1929೧೯೨೯ ರವರೆಗೆ ಪೂರ್ತಿಗೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ; ಮನೆಯನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ 1931೧೯೩೧ ರವರೆಗೆ ಉದ್ಭಾಟನೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಅಂತಿಮ ವೆಚ್ಚವು ಮೊದಲಿಗೆ ನಿಗದಿ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಿಂತಲೂ ದ್ವಿಗುಣ ಮೊತ್ತವಾದ £877೮೭೭,000೦೦೦ (ಈಗಿನ ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ £35೩೫,000೦೦೦,000೦೦೦ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು){{ndash}} ಅನ್ನು ಮೀರಿತು. ಇಂದು ವಾಸಸ್ಥಳವು, ಇದೀಗ ಹಿಂದಿ ಹೆಸರಾದ "ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯವರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದಾದ್ಯಂತ, ಬಿಸಿಲಿನಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅವರು ಶಿಮ್ಲಾದಲ್ಲಿರುವ ವೈಸರ್ಗಾಲ್ ಲಾಡ್ಜ್ ''(ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ನಿವಾಸ ನೋಡಿ)'' ಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರವೂ ತೆರಳುತ್ತಿತ್ತು. ವೈಸರ್ಗಾಲ್ ಲಾಡ್ಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಇದೀಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಡ್ ಸ್ಟಡಿ ನೆಲೆಸಿದೆ.
{{reflist|2}}
* [http://www.acarm.org/government_buildings.shtml ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಆರ್ಕೈವಿಸ್ಟ್ ಎಂಡ್ ರಿಕಾರ್ಡ್್ ಮ್ಯಾನೇಜರ್ಸ್ (1999) "ಗವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್ಸ್ - ಇಂಡಿಯಾ"]
* ಫೋರ್ರೆಸ್ಟ್, ಜಿ. ಡಬ್ಲ್ಯೂ., ಸಿಐಇ, (ಸಂಪಾದಕ) (1910೧೯೧೦) ''ಸೆಲೆಕ್ಷನ್ಸ್ ಫ್ರೊಮ್ ದಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಪೇಪರ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಗವರ್ನರ್ಸ್-ಜನರಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ'' (2೨ ಸಂಪುಟಗಳು), ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್: ಬ್ಲಾಕ್‌ವೆಲ್ಸ್
* ''ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟಾನಿಕಾ'' ("ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಎಂಪೈರ್" ಎಂಡ್ "ವೈಸ್‌ರಾಯ್"), ಲಂಡನ್: ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, 1911೧೯೧೧, ೧೧ ನೇ ಆವೃತ್ತಿ,
* ಜೇಮ್ಸ್, ಲಾರೆನ್ಸ್ (1997೧೯೯೭) ''ರಾಜ್: ದಿ ಮೇಕಿಂಗ್ ಎಂಡ್ ಅನ್‌ಮೇಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ'' ಲಂಡನ್: ಲಿಟ್ಲ್, ಬ್ರೌನ್ & ಕಂಪನಿ ISBN 0೦-316೩೧೬-64072೬೪೦೭೨-7೭
* ಕೀತ್, ಎ. ಬಿ. (ಸಂಪಾದಕ) (1922೧೯೨೨) ''ಸ್ಪೀಚಸ್ ಎಂಡ್ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ಸ್ ಆನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಪಾಲಿಸಿ, 1750–1921೧೭೫೦–೧೯೨೧'' , ಲಂಡನ್: ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್
* [http://encarta.msn.com/encyclopedia_761557562/India.html ಓಲ್ಡನ್‌ಬರ್ಗ್, ಪಿ. (][http://encarta.msn.com/encyclopedia_761557562/India.html 2004). ][http://encarta.msn.com/encyclopedia_761557562/India.html ಇಂಡಿಯಾ ][http://encarta.msn.com/encyclopedia_761557562/India.html ''ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ಎನ್‌ಕಾರ್ಟಾ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ.'' ] ([http://www.webcitation.org/5kwqApfNS ಸಂಪುಟಗೊಳಿಸಿದೆ] 2009೨೦೦೯-10೧೦-31೩೧)
* [http://mountbattenofburma.com mountbattenofburma.com - ಬರ್ಮಾದ ೧ ಮೊದಲನೇ ಅರ್ಲ್ ಮೌಂಟ್‌ಬ್ಯಾಟನ್ ಆದ ಲೂಯಿಸ್ ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಪಣೆ ಮತ್ತು ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ]
==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ==
*ರೆಪ್ಸನ್, ಇ. ಜೆ., et al. (eds.) (1922೧೯೨೨) ''ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ'' . ಸಂ. 1೧, 3೩-6೬. ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, 1922೧೯೨೨-1958೧೯೫೮ (ಸಂ. 2೨ ಎಂದಿಗೂ ಪ್ರಕಟಿತವಾಗಿಲ್ಲ; ಸಂ. 6೬ ೧೯೪೭ ವರೆಗೆ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ ಆರ್. ಸೇಥಿ, ದೆಹಲಿ ಇವರಿಂದ, 1958೧೯೫೮)
*ರುದ್ರ, ಎ. ಬಿ. (1940೧೯೪೦) ''ದಿ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ ಎಂಡ್ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ'' . ಲಂಡನ್: ಹೆಚ್. ಮಿಲ್‌ಫೋರ್ಡ್, ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್
{{Governors-General of the Commonwealth Realms}}
| 