ಮುಧೋಳ

ಮುಧೋಳವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದ ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ನಗರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸುಮಾರು ೬೦ ಕಿ.ಮೀ (೩೭ ಮೈಲಿ) ಮತ್ತು ಜಮಖಂಡಿ ಉಪವಿಭಾಗದಿಂದ ೨೫ ಕಿ.ಮೀ (೧೬ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಮುಧೋಳ ಹೌಂಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ನಾಯಿಯ ತಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಕುಸ್ತಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಮುಧೋಳ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಘೋರ್ಪಡೆ-ಮರಾಠ ರಾಜಮನೆತನದವರು ಆಳುತ್ತಿದ್ದರು.

ಇತಿಹಾಸ

ಮರಾಠರ ಘೋರ್ಪಡೆ ರಾಜವಂಶವು ಆಳಿದ ಮುಧೋಳ ಸಂಸ್ಥಾನವು ನಿರಂಜನ್ ಅವರ ಶಿಖರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ೯-ಗನ್ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ರಾಜ್ಯವು ೩೬೮ ಚದರ ಮೈಲಿ (೫೦೮ ಚದರ ಕಿಮೀ) ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಅಳೆಯಿತು. ೧೯೦೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೬೩,೦೦೧ ಆಗಿದ್ದು ಆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಣದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೮,೩೫೯ ಆಗಿತ್ತು. ೧೯೦೧ ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವು £೨೦,೦೦೦ ಆದಾಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿತು. 'ಬಾವುಟಾ' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ರಾಜ್ಯ ಧ್ವಜವು ಸಮತಲ ಪಟ್ಟಿಗಳ ತ್ರಿಕೋನಾಕಾರದ ತ್ರಿವರ್ಣ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮೇಲಿನಿಂದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ: ಬಿಳಿ, ಕಪ್ಪು ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

ಮುಧೋಳವು ೧೬.೩೫°ಉತ್ತರ ೭೫.೨೮°ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಸರಾಸರಿ ೫೪೯ ಮೀಟರ್ (೧೮೦೧ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಮುಧೋಳದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ (೨೦೧೭) ಸರಾಸರಿ ೩೦೦-೩೫೦ ಮಿ.ಮೀ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ

೨೦೧೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಮುಧೋಳ ೫೨,೧೯೯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರು ೫೧% ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ೪೯% ರಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಮುಧೋಳದಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೧೫% ರಷ್ಟು ೬ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನವರು.

ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಹಳೆಯ ಭೂಗತ ಶಿವ ದೇವಾಲಯವಿದೆ ("ನೆಲಗುಡಿ" ಅಂದರೆ "ಭೂಗತ ದೇವಾಲಯ").

ನಗರವು ರುಬ್ಬುವ ಕಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಮಹಾಲಿಂಗಪುರವು ಮುಧೋಳದ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೧೯ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಹಿಂದಿನ ಹೆಸರಾದ ನರಗಟ್ಟಿಯನ್ನು ಸಂತ ಮಹಾಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಮಹಾಲಿಂಗಪುರ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು.

ಮುಧೋಳವು "ಮಹಾಕವಿ" ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿ ರನ್ನನಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ರನ್ನನು ಜೈನನಾಗಿದ್ದನು. ಹಳೇಗನ್ನಡ (ಹಳಗನ್ನಡ) ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಅವರು ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಭವನವನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುವ ಮತ್ತು ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿದೆ.

೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ಮುಧೋಳದಲ್ಲಿ ಎಚ್.ಎಲ್.ನಾಗೇಗೌಡರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ೬೪ನೇ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನ ನಡೆಯಿತು.

ಪಟ್ಟಣವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕೈಮಗ್ಗ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ಕೈಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಸೀರೆಗಳು ವಿಶಾಲವಾದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

೨೦೨೧ರ ನವೆಂಬರ್ ೨೦ ರಂದು ಘೋಷಿಸಲಾದ ಸ್ವಚ್ಛ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣ್ ೨೦೨೧ ರ ಶ್ರೇಯಾಂಕದಲ್ಲಿ ೫೦,೦೦೦ದಿಂದ ೧ ಲಕ್ಷದ ನಡುವಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದಕ್ಷಿಣ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಮುಧೋಳವನ್ನು 'ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಜಿಲ್ಲೆ' ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.

ರಾಯಲ್ ಮುಧೋಳ ನಾಯಿ

ಮುಧೋಳದಲ್ಲಿ "ಮುಧೋಳ ಹೌಂಡ್ಸ್" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಥಳೀಯ ತಳಿಯ ಬೇಟೆ ನಾಯಿಗಳಿವೆ. ಈ ತಳಿಯು ತ್ರಾಣ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಚುರುಕುತನಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕೆನ್ನೆಲ್ ಕ್ಲಬ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮೂಲಕ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ತಳಿಯ ನಾಯಿಯನ್ನು ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಈ ತಳಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ಮುಧೋಳ ನಾಯಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ೫ ರೂ.ಗಳ ಮುಖಬೆಲೆಯ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

ಮುಧೋಳ ರಾಜ್ಯದ ಶ್ರೀಮಂತ್ ರಾಜೇಸಾಹೇಬ್ ಮಾಲೋಜಿರಾವ್ ಘೋರ್ಪಡೆ (೧೮೮೪-೧೯೩೭) ಮುಧೋಳ ನಾಯಿಯನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಈ ನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಬಳಸುವುದನ್ನು ಅವರು ಗಮನಿಸಿದರು. ಆಯ್ದ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅವರು ರಾಯಲ್ ಮುಧೋಳ ಹೌಂಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ೧೯೦೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಮಹಾರಾಜರು (ಮುಧೋಳ ರಾಜ್ಯದ) ರಾಜ ಐದನೇ ಜಾರ್ಜ್ ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ಜೋಡಿ ಮುಧೋಳ ನಾಯಿಗಳನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದರು, ಇದು ಮುಧೋಳ ಹೌಂಡ್ ತಳಿಯನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿತು.