ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿ

ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿ (ಸಂಸ್ಕೃತ: नागलक्ष्मी ) ಶೇಷ, ನಾಗರಾಜ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಎರಡು ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನ ಪತ್ನಿ. ಆಕೆಯನ್ನು ಕ್ಷೀರ ಸಾಗರ ಎಂಬ ದೈವಿಕ ಸಾಗರದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿ
ಸಂಲಗ್ನತೆ	ವೈಷ್ಣವರು
ನೆಲೆ	ಕ್ಷೀರ ಸಾಗರ
ಮಕ್ಕಳು	ಸುಲೋಚನಾ

ಆಕೆಯ ದಂತಕಥೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗರ್ಗ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಗರ್ಗ ಸಂಹಿತೆಯ ಬಲಭದ್ರ ಖಂಡದ 3 ನೇ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ, ಅವಳು ತ್ರೇತಾಯುಗದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಹೆಂಡತಿ ಊರ್ಮಿಳಾ ಮತ್ತು ದ್ವಾಪರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಬಲರಾಮನ ಹೆಂಡತಿ ರೇವತಿಯಾಗಿ ಅವತರಿಸಿದಳು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಲರಾಮನನ್ನು ವಿಷ್ಣುವಿನೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ರೇವತಿಯನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಾಹಿತ್ಯ

ಗರ್ಗ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರದೀಪಿಕಾ ಋಷಿಯು ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಶರತ್ಕಾಲದ ಚಂದ್ರರ ತೇಜಸ್ಸಿನಿಂದ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತಿರುವ ತೇಜಸ್ವಿಯಾದ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಹಚರರೊಂದಿಗೆ ಭವ್ಯವಾದ ರಥದ ಮೇಲೆ ಆಗಮಿಸಿದಳು. ಅವಳು ಮಹಾನ್ ಸಂಕರ್ಷನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು ತನ್ನ ಆಸೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಳು, ಪ್ರಭು, ನಾನು ಸಹ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಿನ್ನೊಂದಿಗೆ ಬರಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಿನ್ನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡುವ ಆಲೋಚನೆಯು ನನ್ನನ್ನು ಎಷ್ಟು ಆಳವಾಗಿ ಬಾಧಿಸುತ್ತಿದೆಯೆಂದರೆ ನಾನು ಅದನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದೂ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿ ಭಾವುಕಳಾದಳು.

ಕದ್ರುವಿನ ಗರ್ಭದಿಂದ ಕಶ್ಯಪ ಋಷಿಯ ಮಗನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ನಾನು ಅಸಾಧಾರಣ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದೆ.ಇಡೀ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರಣಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಂತಿಮ ಕಾರಣಕರ್ತನಾದ ಭಗವಾನ್ ಅನಂತ (ಶೇಷ), ಭಕ್ತರ ದುಃಖಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಅವರ ದೈವಿಕ ರೂಪವು ಮಹಾ ಸರ್ಪ ಐರಾವತವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ, ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮೆಯನ್ನು ಸಾಂತ್ವನಗೊಳಿಸುತ್ತ ನಾಗಾರಾಜನು, ಓ ಪ್ರೀಯೆ! ದುಃಖಿಸಬೇಡ. ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದು ರೇವತಿಯ ದೇಹದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಳಾಗಿ. ಅಲ್ಲಿ ನೀನು ನನಗೆ ಸೇವೆ ಮಾಡು. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ರೇವತಿ ಯಾರು? ಅವಳು ಯಾರ ಮಗಳು, ಮತ್ತು ಅವಳು ಎಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾಳೆ? ದಯವಿಟ್ಟು ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಅನಂತ ದೇವರು ಮುಗುಳ್ನಗುತ್ತಾ, ಇದು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಆರಂಭದ ಕಥೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಗರ್ಗ ಸಂಹಿತಾ, ಅಧ್ಯಾಯ 3

ಕೇರಳದ ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ ಅನಂತನ ಕಾವು ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಪರಿಸರ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆ ಮತ್ತು ಹಾವುಗಳ ಜೊತೆಗಿನ ಒಡನಾಟಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಏಕೈಕ ಪವಿತ್ರ ತೋಪು (ಸೂರ್ಪ್ಪಕಾವು) ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿ ಮತ್ತು ನಾಗರಾಜ ಅನಂತನ್ ಅವರ ಪುರಾತನ 1000 ವರ್ಷಗಳ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಕೇರಳದ ಏಕೈಕ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.