ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್

ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್(ಒಬಿಸಿ) ಹರಿಯಾಣದ ಗುರ್‌ಗಾಂವ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ೨೩೯೦ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ೨೬೨೫ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಜೊತೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ [].

ಇತಿಹಾಸ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್ ಆಫ್ ಕಂಪನೀಸ್ ಪ್ರಕಾರ ಇದರ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಆರಂಭಿಕ ದಿನಾಂಕ ೧೯೦೧ ಆಗಿದೆ []. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ರಾಯ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಲಾಲಾ ಸೋಹನ್ ಲಾಲ್ ಅವರು ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಬೇಕಾಯಿತು ಮತ್ತು ಲಾಹೋರ್‌ನಿಂದ ಅಮೃತಸರಕ್ಕೆ ತನ್ನ ನೋಂದಾಯಿತ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಆಗಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಲಾಲಾ ಕರಮ್ ಚಂದ್ ಥಾಪರ್ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಠೇವಣಿದಾರರಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಬದ್ಧತೆಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಿರ್ಗಮಿಸುವ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಪ್ರತಿ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರು.

ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದಾಗಿನಿಂದ ಅನೇಕ ಏರಿಳಿತಗಳನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ೧೯೭೦-೭೬ರ ಅವಧಿಯು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸವಾಲಿನ ಹಂತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಲಾಭವು ರೂ.೧೭೫ ಕ್ಕೆ ಕುಸಿಯಿತು; ಅದು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಲೀಕರಾದ ಥಾಪರ್ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಆಗ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನೌಕರರು ಮತ್ತು ಮುಖಂಡರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮುಂದಾದರು. ಮಾಲೀಕರು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರು ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಕ್ರಿಯ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಫಲ ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಸುಧಾರಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ತಿರುವು.

೧೯೮೦ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೫ ರಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಂಡಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿ ೨೦ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೧೯ ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿತ್ತು []. ೧೯೯೭ರಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿ ಬರಿ ದೋಬ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನವು ಅದರೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತಂದಿಲ್ಲ.

ಬ್ಯಾಂಕ್ ಈ ಹಿಂದೆ ೧೨,೮೦,೦೦೦ ಷೇರುಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಚಂದಾದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ರೂ ೧೦ ಮೌಲ್ಯದ್ದಾಗಿದೆ. ತರುವಾಯ ಇದು ಭಾರತೀಯ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಮ್ಯೂಚುವಲ್ ಫಂಡ್‌ಗಳಿಗೆ ಪ್ರೀಮಿಯಂನಲ್ಲಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಅದೇ ಪ್ರೀಮಿಯಂ ದರದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ೪೮೦,೦೦,೦೦೦ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹಂಚಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ೨೩,೮೦,೦೦೦ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹಂಚಲಾಗಿದೆ. ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬಂಡವಾಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಟ್ಯಾಪ್ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಯಿತು [].

ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹಲವಾರು ರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಿದೆ. ೨೦೧೦ರ ಮಾರ್ಚ್ ೩೧ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ₹ ೨,೩೭,೦೦೦ ಕೋಟಿಯ ವ್ಯವಹಾರ ಮಿಶ್ರಣದ ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ದಾಟಿದೆ []. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ.

೨೦೦೪ರ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೪ ರಂದು ಒಬಿಸಿ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಜಿಟಿಬಿ) ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ಜಿಟಿಬಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದ್ದು ಇದು ವಿವಿಧ ಹಣಕಾಸಿನ ಅಸಂಗತತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಇದು ಒಬಿಸಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುವ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ಮೊದಲು ಆರ್ಬಿಐ ನಿಂದ ನಿಷೇಧವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. ಸ್ವಾಧೀನವು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ೧೦೩ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತಂದಿದ್ದು ಇದು ಒಬಿಸಿಯ ಶಾಖೆಯ ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತವನ್ನು ೧೦೯೨ಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೮-೨೦೧೯ರ ವಾರ್ಷಿಕ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಇದು ೨೩೯೦ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ೨೬೨೫ ಎಟಿಎಮ್‌ನ ಪ್ಯಾನ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಸಮ್ಮಿಲನ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

೨೦೧೯ರ ಆಗಸ್ಟ್ ೩೦ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಯುಬಿಐ) ಅನ್ನು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಪಿಎನ್‌ಬಿ)ಯೊಂದಿಫಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ವಿಲೀನವು ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ($೨೨೦ ಶತಕೋಟಿ) ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಿಎನ್‌ಬಿ ದೇಶದ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಲಿದೆ. ಯುಬಿಐನ ಎಮ್‌ಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೨೦೨೦ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೨೦೨೦ರ ಮಾರ್ಚ್ ೪ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. ಪಿಎನ್‌ಬಿಯ ಮಂಡಳಿಯು ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಸಿಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ೧೨೧ ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ವಿಲೀನವು ೨೦೨೦ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ [].

ಅವಲೋಕನ

ಬದಲಾಯಿಸಿ

ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿ ಖಾತೆಗಳು, ಸಾಲಗಳು, ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು, ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು (ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನೊಂದಿಗೆ ಟೈ-ಅಪ್), ವಿಮಾ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, ಎಟಿಎಂಗಳು, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಸ್ವಯಂ-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಭಾಂಗಣಗಳು, ಕಾಲ್ ಸೆಂಟರ್‌ನಂತಹ ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಬಡತನದ ಕಾಯಿಲೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಜನರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಯೋಜನೆಗಳ ಸಾಹಸೋದ್ಯಮವು ಬಡತನವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ವೈಫಲ್ಯ ಅಥವಾ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ.

ಒಬಿಸಿ ಈಗಾಗಲೇ ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಜಿಲ್ಲೆ (ಯುಕೆ) ಮತ್ತು ಹನುಮಾನ್‌ಗಢ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ (ರಾಜಸ್ಥಾನ) ಗ್ರಾಮೀಣ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಲಾದ ಈ ಯೋಜನೆಯು ₹ ೭೫ ($೧.೫೦) ರಿಂದ ಸಣ್ಣ ಸಾಲಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಯೋಜನೆಯ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು. ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ, ಜಾಮ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸುವಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ತೊಡಗಿದೆ. ಇದು ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಆದಾಯದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರ ಜೀವನವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗುಡಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.

೧೯೯೭ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೩ರ ಬೈಸಾಖಿಯ ಶುಭ ದಿನದಂದು ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಗ್ರಾಮಗಳಾದ ರೂರ್ಕಿ ಕಲಾನ್ (ಜಿಲ್ಲೆ. ಸಂಗ್ರೂರ್), ರಾಜೇ ಮಜ್ರಾ (ಜಿಲ್ಲೆ. ರೋಪರ್‌)ನಲ್ಲಿ 'ಸಮಗ್ರ ಗ್ರಾಮ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ' ಎಂದು ನಾಮಕರಣಗೊಂಡ ಮತ್ತೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಒಬಿಸಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಯಶಸ್ಸಿನಿಂದ ಉತ್ತೇಜಿತರಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರಿಗೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವ ಸಮಗ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜಿತ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದ. ಗ್ರಾಮ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಅದರ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಗ್ರಾಮದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ರೈತನ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಆದಾಯದ ವರ್ಧನೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೪ ಅಂಶಗಳ ಕ್ರಿಯಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗಾಗಿ ೫ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷ ಶಾಖೆಗಳಾಗಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಬದಲಾಯಿಸಿ