ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಟನೆ

OIC : ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಟನೆಯು ಭೂಪಟ- ಹಸಿರುಬಣ್ನದವು: ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು; ನೀಲಿ ಬಣ್ನದವು ವೀಕ್ಷಕ ದೇಶಗಳು; ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದವು ಅಮಾನತುಗೊಂಡ ರಾಜ್ಯಗಳು

ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಟನೆ

• ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಟನೆಯು (OIC- Organisation of Islamic Cooperation) ಹಿಂದೆ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಂಘಟನೆ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ 1969 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅದು ೨೦೨೦ ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 57 ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. 2015 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಒಟ್ಟು 1.8 ಶತಕೋಟಿ (180 ಕೋಟಿ) ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 53 ದೇಶಗಳು ಮುಸ್ಲಿಂ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಇದು "ಮುಸ್ಲಿಂ ಪ್ರಪಂಚದ ಸಾಮೂಹಿಕ ಧ್ವನಿ" ಎಂದು ಸಂಸ್ಥೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದು "ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಉತ್ಸಾಹದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಪ್ರಪಂಚದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸಲು" ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದೂ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಒಐಸಿ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಶಾಶ್ವತ ನಿಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಐಸಿಯ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳು ಅರೇಬಿಕ್, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚ್.

ಇತಿಹಾಸ

ಅಲ್-ಅಕ್ಸಾ ಬೆಂಕಿ

• 21 ಆಗಸ್ಟ್ 1969 ರಂದು ಜೆರುಸಲೆಮ್‍ನ ಅಲ್-ಅಕ್ಸಾ ಮಸೀದಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಯ ಅವಘಡವಾಯಿತು. ಜೆರುಸಲೆಮ್‍ನ ಮಾಜಿ ಮುಫ್ತಿ ಅಮೀನ್ ಅಲ್-ಹುಸೇನಿಯವರು ಈ ಅಗ್ನಿಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು "ಯಹೂದಿ ಅಪರಾಧ" ಎಂದು ಕರೆದರು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಶೃಂಗಸಭೆಯನ್ನು ಕರೆಯುವಂತೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರು. "ಹಳೆಯ ಮರದ ಮೇಲ್ ಚಾವಣಿಯ ಒಂದು ಭಾಗ ಮತ್ತು 800 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಪಠಣ ನಿಲುಮಣೆಯನ್ನು (ಪಲ್ಪಿಟ್ ಅನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದ" ಬೆಂಕಿಯ ಹೊಣೆಯನ್ನು ಇಸ್ರೇಲ್, ಜಿಯೋನಿಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಜಿಯಾನಿಸಂ, ಹಾಗೂ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಮ್ಮೇಳನವು ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯ ದುಷ್ಕರ್ಮಿಯ ಮೇಲೆ ಕೃತ್ಯದ ಹೊಣೆಯನ್ನು ಸಹಜವಾಗಿ ಆರೋಪಿಸಲಾಗಿದೆ; ಅವನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೂಲಭೂತವಾದಿ ಡೆನಿಸ್ ಮೈಕೆಲ್ ರೋಹನ್.

ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಮ್ಮೇಳನ

ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಹಕಾರ ಮುಖ್ಯ ಕಚೇರಿ ಕಟ್ಟಡ, ಜೆಡ್ಡಾ

• ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 25, 1969 ರಂದು, 24 ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಮ್ಮೇಳನ, 24 ಮುಸ್ಲಿಂ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ದೇಶಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನ ಒಳಗೊಂಡ ಶೃಂಗಸಭೆ (ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು), ಮೊರಾಕೊದ ರಬತ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು:

"ಮುಸ್ಲಿಂ ಸರ್ಕಾರವು ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮದ ಅಮರ ಬೋಧನೆಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಆರ್ಥಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಸಹಾಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸಮಾಲೋಚಿಸುತ್ತದೆ."

• ಆರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಮಾರ್ಚ್ 1970 ರಲ್ಲಿ, ವಿದೇಶಾಂಗ ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾದ ಜೆಡ್ಡಾದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. 1972 ರಲ್ಲಿ, ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು - ಒಐಸಿ, ಆನಂತರ "ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಟನೆ" ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
• ಅಲ್-ಅಕ್ಸಾ ಬೆಂಕಿಯ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಒಐಸಿ ರಚನೆಗೆ ವೇಗವರ್ಧಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಅನೇಕ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಪ್ಯಾನ್-ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದನ್ನು ಆಶಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಅದು ಉಮ್ಮಾ (ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯ)ದ ಸಾಮಾನ್ಯ ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. 19 ನೇ ಶತಮಾನ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಒಟ್ಟೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಖಲೀಫತ್‍ನ ಕುಸಿತವು ನಿರ್ವಾತವನ್ನು ಸೃಷ್ಠಿಸಿತ್ತು.
• 14 ನೇ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾದ ಮೆಕ್ಕಾದಲ್ಲಿ 31 ಮೇ 2019 ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು.

ಗುರಿಗಳು

• ಅದರ ಚಾರ್ಟರ್ (ಸನ್ನದು) ಪ್ರಕಾರ, ಒಐಸಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಗುರಿ ಹೊಂದಿದೆ; ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಗ್ಗಟ್ಟನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು; ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು; ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವುದು; ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡುವುದು.

ಇತರ ವಿಚಾರ ವಿವರ

• ಒಐಸಿಯ ಲಾಂಛನವು ಮೂರು ಹೊಸ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಅದು ಅದರ ಹೊಸ ಚಾರ್ಟರ್ನಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಿದಂತೆ ಅದರ ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಧ್ಯೇಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಅಂಶಗಳು: ಕಾಬಾ, ಗ್ಲೋಬ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೆಸೆಂಟ್.
• ಆಗಸ್ಟ್ 5, 1990 ರಂದು, ಒಐಸಿಯ 45 ವಿದೇಶಾಂಗ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಇಸ್ಲಾಂನಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕೈರೋ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದರು, ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಷರಿಯಾ ಅಥವಾ ಕುರಾನ್ ಕಾನೂನಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
• ಮಾರ್ಚ್ 2008 ರಲ್ಲಿ, ಒಐಸಿ ತನ್ನ ಚಾರ್ಟರ್ನ ಪಚಾರಿಕ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ಪರಿಷ್ಕೃತ ಚಾರ್ಟರ್ ಎಲ್ಲಾ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಮೂಲಭೂತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಹೊರಟಿದೆ. ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳು ಇಸ್ಲಾಂನಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕೈರೋ ಘೋಷಣೆಯ ಯಾವುದೇ ಉಲ್ಲೇಖವು ಇರದಂತೆ ಅವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದೆ. ಪರಿಷ್ಕೃತ ಚಾರ್ಟರ್ನೊಳಗೆ, ಒಐಸಿ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸದೆ, ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಚಾರ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನಿನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದೆ.

ಕಛೇರಿಯ ಸ್ಥಾನಗಳು

• ಒಐಸಿ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಂಸದೀಯ ಒಕ್ಕೂಟ (ಪಿಯುಒಐಸಿಎಂ) ವನ್ನು 1999 ರಲ್ಲಿ ಇರಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿ ಟೆಹ್ರಾನ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಒಐಸಿ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧ

• ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ನಂತರ ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮವು ಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಧರ್ಮವಾಗಿದೆ, ದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಸರಿಸುಮಾರು ಶೇ.15, ಅಥವಾ 20.1 ಕೋಟಿ ಜನರು ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮದ ಅನುಯಾಯಿಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ (2018 ಅಂದಾಜು). ಇದು ಭಾರತವನ್ನು, ಮುಸ್ಲಿಂ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ದೇಶಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮುಸ್ಲಿಂ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇಶವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗಿನ ಭಾರತದ ಸಂಬಂಧವು ಯಾವಾಗಲೂ ಉದ್ವಿಗ್ನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಭಾರತ-ಒಐಸಿ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮೇಲೆ ನೇರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಒಐಸಿಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯರವಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಸುಮಾರು 11% ಮುಸ್ಲಿಮರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿ ಭಾರತವು ಒಐಸಿಯನ್ನು, 'ಭಾರತವನ್ನು ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು' ಒತ್ತಾಯಿಸಿದೆ. ಒಐಸಿಗೆ ಭಾರತದ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿರೋಧ

• ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಒಐಸಿಗೆ ಭಾರತ ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಲು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಭೂಪ್ರದೇಶವಾದ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಕಾಶ್ಮೀರಿಗಳು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ರಾಜ್ಯವನ್ನು "ಭಾರತ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತವು ಒಐಸಿಯ ವಿರುದ್ಧ (ಅಸಮ್ಮತಿ ತೋರಿದೆ)ಒತ್ತಾಯಿಸಿದೆ. ಇವರಿಬ್ಬರ ನಡುವೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಜಗತ್ತು ಭಾರತಕ್ಕಿಂತ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕಾಶ್ಮೀರ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಒಐಸಿಯ ಪಾತ್ರವೆಂದರೆ ಭಾರತವು ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮುಸ್ಲಿಂ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆ ಜನರು ಒಐಸಿಗೆ ಸೇರುವ ಬಯಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ. 1969 ರಲ್ಲಿ ರಬತ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮೊದಲ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಶ್ಮೀರ ಜನರ ಸಮಸ್ಯೆ ಇರಲಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ 60 ಮಿಲಿಯನ್ ಮುಸ್ಲಿಮರಿಗೆ ಒಐಸಿಯಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯತ್ವ ನೀಡುವುದನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗ ಮೊರಾಕೊದ ರಾಯಭಾರಿಯಾದ ಭಾರತೀಯ ನಿಯೋಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ಕೂಡ ಸಭೆಯನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೂ, ಮುಸ್ಲಿಮೇತರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗುವುದನ್ನೂ ಆ ಪ್ರಚೋದನೆಯನ್ನೂ ಅವರು ತೀವ್ರ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ಭಾರತೀಯ ನಿಯೋಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಫಕ್ರುದ್ದೀನ್ ಅಲಿ ಅಹ್ಮದ್ ರಬಾತಿಗೆ ತೆರಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಭಾರತದ ವಿರುದ್ಧ ನಿಲುವು ತಂದು ಶೃಂಗಸಭೆಯನ್ನು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸುವುದಾಗಿ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದ್ದು ದೊಡ್ಡ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇಂಡೋ-ಪಾಕ್ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್ ಅನ್ನು 1969 ರ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಂತಿಮ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಎಲ್ಲಾ ಶೃಂಗಸಭೆಗಳಿಗೆ ಭಾರತವನ್ನು ಹೊರಗಿಡಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.