ಶ್ರೀ ಪಂಚಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ವಿಟ್ಲ: ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ

[[ದೇವಸ್ಥಾನ]]ಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸ್ಥಳ ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ [[ಪಾಂಡವ]]ರು ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಾಟಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸಮಾಡಿದ್ದರಂತೆ.ತಮ್ಮ ನೆನಪಿಗಾಗಿ [[ಶಿವ]]ನನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಇಚ್ಛಿಸಿ,[[ಕಾಶಿ]]ಯಿಂದ [[ಲಿಂಗ]]ಗಳನ್ನುಲಿಂಗಗಳನ್ನು ತರಲು,ವಾಯುವೇಗದಲ್ಲಿ ಗಮಿಸಬಲ್ಲ [[ಭೀಮ]]ನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದರು.[[ಭೀಮ]]ನು [[ಲಿಂಗ]]ಗಳೊಂದಿಗೆಲಿಂಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಬರುವಾಗ ತಡವಾದ್ದರಿಂದ ನಿಶ್ಚಿತ ಲಗ್ನದಲ್ಲಿ [[ಲಿಂಗ]]ವೊಂದನ್ನುಲಿಂಗವೊಂದನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಟಿಸಿ, [[ಪೂಜೆ]] ಮಾಡಿದರಂತೆ.(ಇನ್ನೊಂದು ಪಾಠಾಂತರದ ಪ್ರಕಾರ [[ಭೀಮ]]ನು [[ಕಾಶಿ]]ಗೆ ಹೋದಾಗ ಅವನ ಹಿಂದೆಯೇ [[ಹನುಮಂತ]]ನೂ ಹೋದನಂತೆ. ವೇಗಶಾಲಿಯಾದ [[ಹನುಮಂತ]]ನು ಮೊದಲಿಗೆ ತಂದ [[ಲಿಂಗ]]ವನ್ನುಲಿಂಗವನ್ನು ನಿಶ್ಚಿತ ಲಗ್ನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪಿಸಿದರಂತೆ.) [[ಭೀಮ]]ನು ತಾನು ತಂದ [[ಲಿಂಗ]]ಗಳುಲಿಂಗಗಳು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಬಾರದೆಂದು ಅದಾಗಲೇ ಫ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದ್ದ [[ಲಿಂಗ]]ವನ್ನುಲಿಂಗವನ್ನು ಕಿತ್ತೆಸೆದು ತಾನು ತಂದ [[ಲಿಂಗ]]ಗಳನ್ನುಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿಸಿದನಂತೆ.[[ನೈವೇದ್ಯ]]ಕ್ಕೆ ಬೇರೇನೂ ಇಲ್ಲದಿದ್ದುದರಿಂದ, ಅದಗಲೇ [[ನೈವೇದ್ಯ]] ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದ ಅನ್ನಕ್ಕಿಷ್ಟು ನೀರು ಚಿಮುಕಿಸಿ ಅದನ್ನೊಮ್ಮೆ ಬೆಂಕಿಗಿರಿಸಿ ತೆಗೆದು [[ನೈವೇದ್ಯ]] ಮಾಡಿದನಂತೆ.ಆದುದರಿಂದ ವಿಟ್ಲದ ದೇವರಿಗೆ ತಂಗಳನ್ನ ನೈವೇದ್ಯವೆಂದು ಹೇಳುವುದಿದೆ. (ಈಗಲೂ ಬೇಯಿಸಿ ತಂದಿರಿಸಿದ ಅನ್ನಕ್ಕೆ ನೀರು ಚಿಮುಕಿಸಿ ದೀಪದ ಬೆಂಕಿಗಾದರೂ ತೋರಿಸಿ [[ನೈವೇದ್ಯ]] ಮಾಡುವುದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.) [[ಭೀಮ]]ನು ಕಿತ್ತೆಸೆದ [[ಲಿಂಗ]]ವನ್ನುಲಿಂಗವನ್ನು [[ದೇವಸ್ಥಾನ]]ದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪುಷ್ಕರಣಿಯ ನಡುವಿನ ಕಲ್ಲಿನ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಐದು ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಶಿಲಾಖಂಡಗಳನ್ನು ಏಕಪಾಣಿಪೀಠದ ಮೇಲೆ [[ಲಿಂಗ]]ಗಳಾಗಿಲಿಂಗಗಳಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಪಂಚಲಿಂಗೇಶ್ವರ [[ದೇವಾಲಯ]]ವೆನಿಸಿದೆ. ( [[ಶಿವ]]ನ ಸ್ವರೂಪಗಳಾದ [[ಸದ್ಯೋಜಾತ]], [[ವಾಮದೇವ]],[[ಅಘೋರ]], [[ತತ್ಪುರುಷ]], [[ಈಶಾನ]])

ನಿಧಿ ಸಂಚಯನ,ಗಣ್ಯರ- ಆಸ್ತಿಕರ ಕೊಡುಗೆ, [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ಸರಕಾರದ ಮುಜರಾಯಿ ಖಾತೆಯಿಂದ ಒಂದು ಕೋಟಿ ರೂಗಳ ಅನುದಾನ, ಕೃಷಿಉತ್ಪನ್ನ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹ, ಪಿಗ್ಮಿ ಯೋಜನೆ ಹೀಗೆ ಹಲವು ಮೂಲಗಳಿಂದ ಹಣಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಯಿತು. ಸುಮಾರು ಎರಡೂಕಾಲು ಕೋಟಿಗಳಷ್ಟು ಹಣ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ನಂತರ ಪ್ರಾಚೀನ ಗರ್ಭಗುಡಿ ತೆರವುಗೊಳಿಸಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿ, ಅಧಿಕೃತ ವೈದಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಆಲಂಪಾಡಿ ಶ್ರೀ ಪದ್ಮನಾಭ ತಂತ್ರಿಗಳ ಹಿರಿತನದಲ್ಲಿ ಜರುಗಿತು. ಪಂಚ[[ಲಿಂಗ]]ಗಳನ್ನುಪಂಚಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಸಂಕೋಚಿಸಿ, ಏಕ[[ಲಿಂಗ]]ವನ್ನುಏಕಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಸತಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಬಾಲಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಮುಗುಳಿಗೆ ಬಿಗಿದಹಗ್ಗವನ್ನು ಬಸವನ ಕೊಂಬಿಗೆ ಕಟ್ಟಿ ಮುಗುಳಿಯನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಯಿತು. ತಂತ್ರಿಯವರು ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ತಾಮ್ರದ ತಗಡನ್ನು ತೆಗೆಯುವಮೂಲಕ ತೆರವುಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಲಾಯಿತು.

ಪಶಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿದ್ದು, ಗಜಪೃಷ್ಠಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಪಂಚ[[ಲಿಂಗ]]ಗಳ ಎದುರಿಗೆ ಒಳಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ನಂದಿ[[ವಿಗ್ರಹ]], [[ನವರಂಗ]] ಮಂಟಪ, ವಸಂತ ಮಂಟಪವಿದೆ. ೬೬ ೧/೨ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ೫.೫ ಅಡಿ ಸುತ್ತಳತೆಯ ಧ್ವಜ ಸ್ತಂಭವಿದೆ. ಒಳಾಂಗಣದ [[ವಾಯುವ್ಯ]] ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಕುಂತೀಶ್ವರ ಗುಡಿಯಿದೆ. (ಎದುರಿಗೆ ಪುಟ್ಟ ನಂದಿ [[ವಿಗ್ರಹ]]). [[ಪಾಂಡವ]]ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯೆಂಬ ಸ್ಥಳಪುರಾಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ [[ಕುಂತಿ]] ಪೂಜಿಸಿದ[[ಲಿಂಗ]]ಪೂಜಿಸಿದಲಿಂಗ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಕುಂತೀಶ್ವರ[[ಲಿಂಗ]]ಕುಂತೀಶ್ವರಲಿಂಗ ಎಂಬ ಹೆಸರು ನೆನಪಿಸುವಂತಿದೆ. [[ಈಶಾನ್ಯ]]ದಲ್ಲಿ ಧೌಮ್ಯೇಶ್ವರ, [[ಆಗ್ನೇಯ]]ದಲ್ಲಿ ಭೈರವೇಶ್ವರ ಗುಡಿಯಿದೆ. [[ದಕ್ಷಿಣ]]ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪೂರ‍್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿ [[ಗಣಪತಿ]] ಗುಡಿಯಿದೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ [[ಗಣಪತಿ]] [[ವಿಗ್ರಹ]]ವು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ. ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದ್ದೆಂದು ಡಾ.ಪಿ.ಗುರುರಾಜ ಭಟ್ಟರು ಊಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. [[ನೈಋತ್ಯ]] ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಅಮ್ಮನವರ ಗುಡಿಯಿದೆ. ಒಳಾಂಗಣದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಾಪನೆಗಳಿಗೂ [[ಪೂಜೆ]] ನಡೆಯುತ್ತದೆ. [[ಉತ್ತರ]]ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಬಾವಿ ಹಾಗೂ ಸಣ್ಣ ಕೊಳವಿದೆ. ಸುತ್ತುಪೌಳಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ಮರದ ದರಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಜಾತ್ರೆ]]ಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ದೀಪಗಳನ್ನು ಉರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಳಪ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಳ್ಳಾಲ್ತಿಭಂಡಾರವನ್ನಿಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿದೆ.