ವಿಕಿಪೀಡಿಯ

ಹರಿಹರ I: ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ

Browse history interactively
← ಹಿಂದಿನ ಸಂಪಾದನೆನಂತರದ ಸಂಪಾದನೆ →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ಚು Protected "ಹಕ್ಕ ರಾಯ": Excessive vandalism ([ಸಂಪಾದನೆ=ಹೊಸ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಮತ್ತು ನೋಂದಾವಣೆ ಆಗಿಲ್ಲದವರನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿ] (ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ) [ಸ್ಥಳಾಂತರ=ಹೊಸ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಮತ್ತು ನೋಂದಾವಣೆ ಆಗಿಲ್ಲದವರನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿ] (ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ))
ಹರಿಹರನ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಹಿತಿಗಳು
೧ ನೇ ಸಾಲು:
{{Infobox royalty
{{Infobox monarch||name=ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರು / Hakka Bukka|title=Emperor of [[Vijayanagara Empire]]|image=Hakka Bukka.jpg|caption=ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರು ವಿಜಯನಗರದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಅರಸರು|religion=[[Hinduism|Hindu]]|native_lang1=[[Kannada language|Kannada]],<br><br>[[Telugu language|Telugu]]|native_lang1_name1=|dynasty=[[Sangama Dynasty]]|Capital=Vijayanagar}}'''Harihara-I (Hakkaraya)'''13ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಲಿಯ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ [[ಕುಮಾರರಾಮ]]ನಲ್ಲಿ ದಂಡನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ [[ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕ]]ರು (ಹರಿಹರ/ಹಕ್ಕರಾಯ ಮತ್ತು ಬುಕ್ಕರಾಯ) ೧೩೩೬ ರಲ್ಲಿ [[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಚಾರಿತ್ರಿಕ ದಾಖಲೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ವಿಜಯನಗರದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಹಕ್ಕ ಮತ್ತು ಬುಕ್ಕರು ಕುಮಾರರಾಮನ ಮಾವನ ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಬಗ್ಗೆ ಅನನ್ಯ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ನಾಯಕ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ವಿಜಯನಗರದ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವ ಈಗಿನ ಹಂಪೆಯ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ಅಥವಾ ಪಂಪಾಪತಿ<ref>{{cite web|url=http://www.kanaja.in/ಚಿತ್ರದುರ್ಗ-ಜಿಲ್ಲೆಯ-ಬುಡಕ-6/|title=http://www.kanaja.in/ಚಿತ್ರದುರ್ಗ-ಜಿಲ್ಲೆಯ-ಬುಡಕ-6/|accessdate=30 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://belagavisuddi.com/valmiki-jayanthi-belagavi-dc-meeting/|title=http://belagavisuddi.com/valmiki-jayanthi-belagavi-dc-meeting/|accessdate=30 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://belagavisuddi.com/valmiki-jayanthi-belagavi-dc-meeting/|title=http://belagavisuddi.com/valmiki-jayanthi-belagavi-dc-meeting/|accessdate=30 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016}}</ref>
| succession = [[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ
| reign =
| predecessor = [[ಹೊಯ್ಸಳ]] ರಾಜ [[ವೀರ ಬಳ್ಳಾಳ III]]
| successor = [[ಬುಕ್ಕ ರಾಯ I]]
| birth_date =
| death_date =
| dynasty = [[ಸಂಗಮ ರಾಜವಂಶ|ಸಂಗಮ]]
| father = ಭಾವನ ಸಂಗಮ
}}
 
{{Infobox monarch||name=ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರು|title=|image=Hakka Bukka.jpg|caption=ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರು: ವಿಜಯನಗರದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಅರಸರು|religion=[[ಹಿಂದೂ]]|native_lang1=[[ಕನ್ನಡ]],[[ತೆಲುಗು]]|native_lang1_name1=|dynasty=[[ಸಂಗಮ]]|Capital=ವಿಜಯನಗರ}}'''ಹರಿಹರ I''' (1336-1356 CE) '''ಹಕ್ಕ''' ಮತ್ತು '''ವೀರ ಹರಿಹರ I''' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪಕರು. ಭಾವನ ಸಂಗಮರ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಮತ್ತು ಸಂಗಮ ರಾಜವಂಶದ ಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಸಂಗಮ ರಾಜವಂಶವು ವಿಜಯನಗರವನ್ನು ಆಳಿದ ನಾಲ್ಕು ರಾಜವಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು.
'''ರಾಜ್ಯಧಾನಿ : ವಿಜಯನಗರ'''
 
ಹಕ್ಕ ಮತ್ತು ಅವನ ಸಹೋದರ ಬುಕ್ಕನ ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನದ ವಿವರಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ಹೊಯ್ಸಳ ಬಲ್ಲಾಳ III ರ ಸೋದರಳಿಯನಾಗಿದ್ದ ಬಲ್ಲಪ್ಪ ದಂಡನಾಯಕ, ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪಕನಾದ ಹರಿಹರ ಮಗಳನ್ನು ವಿವಾಹವಾದ್ದನು. ಇದರಿಂದ ಹರಿಹರ, ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದವನೆಂದು ತಿಳಿಯಬಹುದು.
'''ಭಾಷೆ :''' '''[[ಕನ್ನಡ]], [[ತೆಲುಗು]]'''
 
ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ತಕ್ಷಣ, ಬಾರ್ಕುರಿನಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿ) ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರದ ಭಾಗಗಳನ್ನು 1339ರಲ್ಲಿ ಗುತ್ತಿ (ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ) ಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಶಾಸನಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
'''ಧರ್ಮ :''' '''ಹಿಂದೂ'''
 
ಮೊದಲಿನಲ್ಲಿ, ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹರಿಹರ,1343 ರಲ್ಲಿ ವೀರ ಬಲ್ಲಾಳ III ನ ಸಾವಿನ ನಂತರ, ಸಮಸ್ತ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ ದ.
'''ಆಡಳಿತ :''' '''ಚಕ್ರಾಧಿಪತ್ಯ'''
 
ಆ ಸಮಯದ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ,ಹರಿಹರನನ್ನು '''ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾ ವಿಲಾಸ''' (ಶ್ರೇಷ್ಠ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯಗಳ ಗುರು), '''ಭಾಷೆಗೆ-ತಪ್ಪುವ-ರಾಯರಗಂಡ''' (ಭರವಸೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದವರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸುವವನು), '''ಅರಿ-ರಾಯ-ವಿಭದಾ''' (ಶತ್ರು ರಾಜರಿಗೆ ಬೆಂಕಿಯ ಸಮಾನ) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಸಹೋದರರಲ್ಲಿ, ಕಂಪಾನಾ ನೆಲ್ಲೂರು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದನು. ಮುಡ್ಪಾಪಾವು ಮುಳಬಾಗಲು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮತ್ತು ಮರಾಪ್ಪ ನು ಚಂದ್ರಗುತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಸಹೋದರನಾದ ಬುಕ್ಕ ರಾಯ, ಹಕ್ಕನ ತರುವಾತ ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯ ಅರಸನಾಗಿದ್ದನು.
'''ಸ್ಥಾಪಕರು :''' '''[[ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕ]]ರು'''
 
ಆರಂಭಿಕ ಮಿಲಿಟರಿ ದಂಡಯಾತ್ರೆಗಳಿಂದ, ತುಂಗಭದ್ರ ನದಿಯ ಕಣಿವೆಯ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಕೊಂಕಣ ಮತ್ತು ಮಲಬಾರ್ ಕರಾವಳಿಯ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ತನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ. ಹೊಯ್ಸಳರು ತನ್ನ ಕೊನೆಯ ಆಡಳಿತಗಾರ ವೀರ ಬಲ್ಲಾಳ III ರನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವಾಗ ಅವರು ಮಧುರೈನ ಸುಲ್ತಾನ್ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರು, ಮತ್ತು ಈ ನಿರ್ವಾತ ಹರಿಹರ I ರವರು ಸಾರ್ವಭೌಮ ಶಕ್ತಿಯಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಎಲ್ಲ ಹೊಯ್ಸಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಆತನ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವು.
'''ಸ್ಥಾಪನೆ : ೧೮-೦೪-೧೩೩೬ ರಲ್ಲಿ'''
 
ಶೃಂಗೇರಿ ಮಾತಾಗೆ ಅನುದಾನ ನೀಡುವ ಬಗ್ಗೆ 1346 ರ ಶಾಸನವು ಹರಿಹರ I ಅನ್ನು "ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಸಮುದ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ಇಡೀ ದೇಶವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಾಸನವು ಅವನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ವಿದ್ಯಾ ನಾಗರಾವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ" (ಹರಿಹರ I ತನ್ನ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಶಾಂತಿ, ಸಮೃದ್ಧಿ, ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದಿದೆ.
[[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ವು [[ಆನೆಗುಂದಿ]]ಯ ಕುಮುಟ ದುರ್ಗದಲ್ಲಿರುವ ಕನಕಗಿರಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ೧೮-೦೪-೧೩೩೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿದರು. ಇವರು ಮೂಲತಃ ಹಿಂದು ಧರ್ಮದವರು ಇವರ ಅರಾಧ್ಯ ದೈವ ಕಂಪ್ಲಿ ಸೋಮನಾಥ ದೇವರು. [[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ರಾಜ್ಯಭಾರ ಮಾಡಿದ ವಂಶ ಕನಾ೯ಟಕದ ಸಂಗಮ ವಂಶ. ಸಂಗಮ ವಂಶ ಕನಕಗಿರಿಯ ವೀರಬಲ್ಲಾಳನ ಸಂಬಂಧಿ ಸಂಗಮನ ಮಕ್ಕಳಾದ ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರು [[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ವನ್ನು ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಈ ವಂಶಕ್ಕೆ ಸಂಗಮ ವಂಶವೆಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿದ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ವೀರಬಲ್ಲಾಳನ ಪತ್ನಿ ಹೊಯ್ಸಳರ ಪರವಾಗಿ ಹರಿಹರನಿಗೆ ಆಶಿರ್ವಾದ ಮಾಡಿರುವುದು ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖ್ಗೊಂಡಿದೆ.
 
ಶೃಂಗೇರಿ ಶಾರದೆಗೆ ಅನುದಾನ ನೀಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದ 1346 ರ ಶಾಸನವು, ಹರಿಹರ I ಅನ್ನು "ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಸಮುದ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ಇಡೀ ದೇಶದ ರಾಜ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾನಗರ ಈತನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು." ಹರಿಹರ I, ತನ್ನ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಆಡಳಿತಕ್ಕಾಗಿ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದಿದ್ದ.
ಸಂಗಮನನ್ನು ವೀರಬಲ್ಲಾಳನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರದ ಸೀಮೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹರಿಹರನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜಂಟಿ ಅರಸನಾಗಿದ್ದ ಬುಕ್ಕನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದ್ವಾರ್ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿಯೆ ಇರುತ್ತಿದ್ದುದು. ಹಾಗೂ ವಿಜಯನಗರದ್ ಅರಸರು ಹೊಯ್ಸಳರ ದೇಗುಲಗಳಿಗೆ ನೀಡಿರುವ ಕಾಣಿಕೆಗಳು ಈ ವಾದವನ್ನು ಪು‍ಶ್ಟೀಕರಿಸುತ್ತವೆ.<ref>[[ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ]]</ref>
 
{{S-start}}
ಈ ಸಂಗಮ ಮತ್ತು ಆತನ ಪತ್ನಿ ಮಾರವ್ವಳಿಗೆ 5 ಜನ ಮಕ್ಕಳು ಹಕ್ಕ ,ಬುಕ್ಕ,ಮಾರೆಪ್ಪ ಮುದ್ದಪ್ಪ,ಕಂಪಣ್ಣ. ಈ ಸಂಗಮನಾಯಕನು ಹಕ್ಕನಿಗೆ ತನ್ನ ಅತ್ತೆಯ ಹೆಸರಾದ ಹರಿಹರ ದೇವಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ, ಬುಕ್ಕನಿಗೆ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಹೆಸರು ಬುಕ್ಕ ಭೂಪನಾಯಕನ ಹೆಸರನ್ನು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಗನಿಗೆ ತನ್ನ ಧಮ೯ಪತ್ನಿಯ ಹೆಸರಾದ ಮಾರೆವ್ವ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಮಾರೆಪ್ಪ ಎಂದು ಹೀಗೆ ತನ್ನ ಉಳಿದ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ಸಹ ತನ್ನ ವಂಶಿಕರ ಹೆಸರನ್ನೇ ನಾಮಕರಣ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಅತೀ ಶ್ರೀಮಂತ ಬಲಿಷ್ಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿದ್ದ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು [[ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕ]]ರು ಕನ್ನಡಿಗರೆಂದು ಶೀಲಾ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ
{{Succession box|years=1336–1356|title=[[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]|before=[[ವೀರ ಬಳ್ಳಾಳ III]]|after=[[ಬುಕ್ಕ ರಾಯ]]}}
{{s-end}}
 
== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
"https://kn.wikipedia.org/wiki/ಹರಿಹರ_I" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ