ಸೂರ್ಯ: ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ
Content deleted Content added
ಚು r2.7.2) (Robot: Adding got:𐍃𐌰𐌿𐌹𐌻 |
ಚು SpaceEdit ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಲೇಖನವನ್ನು ಒಪ್ಪವಾಗಿಸಿದೆ |
||
೧ ನೇ ಸಾಲು:
{{ದ್ವಂದ್ವ|ಈ ಲೇಖನವು [[ಸೌರಮಂಡಲ|ಸೌರಮಂಡಲದ]]
{{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸೌರಮಂಡಲ Infobox/ಸೂರ್ಯ}}
'''ಸೂರ್ಯ'''ನು [[ಸೌರಮಂಡಲ|ಸೌರಮಂಡಲದ]]
== ಪರಿಚಯ ==
[[ಚಿತ್ರ:The sun1.jpg|thumb|left|ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಕ್ಯಾಮೆರ [[:en:Photographic lens|ಮಸೂರ]]ಕ್ಕೆ ಕಂಡಂತೆ ಸೂರ್ಯ.]]
ಸೂರ್ಯನ ೭೪% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು [[ಜಲಜನಕ|ಜಲಜನಕದಿಂದ]]
[[ಕ್ಷೀರ ಪಥ]] [[:en:galactic center|ತಾರಾಗಣ ಕೇಂದ್ರ]]ದಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೫,೦೦೦-೨೮೦೦೦ [[ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷ|ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ]]
ಸೂರ್ಯನು [[:en:Stellar population|ಮೂರನೇ ಪೀಳಿಗೆ]]ಯ ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರ. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲುಂಟಾದ [[ತಾರಾಸ್ಫೋಟ|ತಾರಾಸ್ಫೋಟದಿಂದ]]
[[ಭೂಮಿ|ಭೂಮಿಯ]]
ಸೂರ್ಯಪ್ರಕಾಶವು ಹಲವು ಆಸಕ್ತಿಕರ ಜೈವಿಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ [[ಅತಿನೇರಳೆ]] ಕಿರಣಗಳು [[:en:antiseptic|ನಂಜು ನಿವಾರಕ]] ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಕ್ರಿಮಿನಿವಾರಣೆಗೆ ಬಳಸಬಹುದು. ಇದು ಚರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಕೆಂಪು ಸುಡುಗಾಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೆ, [[:en:Vitamin D|ವಿಟಮಿನ್ ಡಿ]] ಉತ್ಪಾದನೆಯಂತಹ ಕೆಲವು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಅತಿನೇರಳೆ ಬೆಳಕನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ, ಬೆಳಕಿನ ಶಕ್ತಿಯು [[ಅಕ್ಷಾಂಶ|ಅಕ್ಷಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]]
ಸೂರ್ಯವು ಕಾಂತೀಯವಾಗಿ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರ; ಇದು ಪ್ರತಿ ೧೧ ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ತಿರುಗುಮುರುಗಾಗುವ ಪ್ರಬಲವಾದ [[ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ|ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು]]
ಸೂರ್ಯನು ಭೂಮಿಯ ಅತ್ಯಂತ ನಿಕಟದಲ್ಲಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರವಾದ್ದರಿಂದ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೂ, ಸೂರ್ಯನ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಉತ್ತರಗಳು ದೊರಕಿಲ್ಲ. ಹತ್ತು ಲಕ್ಷ [[:en:Kelvin|ಕೆ.]]ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಗಿರುವ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಗೋಚರ ಮೇಲ್ಮೈ ([[:en:photosphere|ದ್ಯುತಿಗೋಳ]]) ಕೇವಲ ೬,೦೦೦ ಕೆ.ಗಳ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೇಗಿದೆ? ಎಂಬುದೂ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲೊಂದು. [[:en:sunspot|ಸೌರಕಲೆ]]ಗಳ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, [[:en:solar flare|ಸೌರ ಜ್ವಾಲೆ]]ಗಳ ಉದ್ಭವದ ಕಾರಣ, [[:en:chromosphere|ವರ್ಣಗೋಳ]] ಮತ್ತು [[:en:corona|ಪ್ರಭಾವಲಯ]]ಗಳ ನಡುವೆ ಕಾಂತೀಯ ಒಡನಾಟ, [[:en:solar wind|ಸೌರಮಾರುತ]]ದ ಉದ್ಭವ - ಇವುಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುವ ವಿಷಯಗಳು.
೨೮ ನೇ ಸಾಲು:
[[:en:Stellar nucleosynthesis|ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ]] ಜಲಜನಕವು ಹೀಲಿಯಂ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುವ ಸೂರ್ಯನ [[:en:main sequence|ಪ್ರಮುಖಾನುಕ್ರಮ]] [[:en:stellar evolution|ವಿಕಸನ]] ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಕಾಲವು ಈಗಾಗಲೇ ಮುಗಿದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣವೂ ಸುಮಾರು ೪೦ ಲಕ್ಷ [[:en:tonne|ಟನ್ನು]]ಗಳಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗಿ, [[:en:neutrino|ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ]] ಮತ್ತು [[:en:solar radiation|ಸೌರ ವಿಕಿರಣ]]ಗಳು ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತವೆ. ತನ್ನ ಜೀವಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯವು ಸುಮಾರು ಒಟ್ಟಾರೆ ೧೦೦೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪ್ರಮುಖಾನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
[[ತಾರಾಸ್ಫೋಟ|ತಾರಾಸ್ಫೋಟದಂತೆ]]
ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಹಂತದ ನಂತರ, ಉಷ್ಣತೆಯ ತೀವ್ರವಾದ ಮಿಡಿತಗಳಿಂದ, ಸೂರ್ಯವು ತನ್ನ ಹೊರ ಪದರಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂದು [[:en:planetary nebula|ಗ್ರಹ ಜ್ಯೋತಿಪಟಲ]]ವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹೊರ ಪದರಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಉಳಿದ ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾದ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಒಳಭಾಗವು ನೂರಾರು ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾಗಿ [[:en:white dwarf|ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ]]ದಂತೆ ನಂದಿಹೋಗುತ್ತದೆ. [[:en:stellar evolution|ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವಿಕಸನ]]ದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಘಟನಾವಳಿಗಳು ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ.<ref name="future-sun">[http://www-astronomy.mps.ohio-state.edu/~pogge/Lectures/vistas97.html The Once & Future Sun</ref><ref name="Sackmann">[http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?1993ApJ%2E%2E%2E418%2E%2E457S&db_key=AST&high=24809&nosetcookie=1 Our Sun. III. Present and Future]</ref>
== ರಚನೆ ==
[[ಚಿತ್ರ:Sun,_Earth_size_comparison_labeled.jpg|thumb|left|270px|ಸೂರ್ಯನ ವ್ಯಾಸವು ಭೂಮಿಯ ವ್ಯಾಸದ ಸುಮಾರು ೧೧೦ ಪಟ್ಟು ಇದೆ.]]
ಸೂರ್ಯನು ಸಾಮಾನ್ಯ-ಗಾತ್ರದ ನಕ್ಷತ್ರವಾದರೂ, ಅದು ಸೌರಮಂಡಲದ ೯೯% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಆಕಾರವು ಶುದ್ಧ [ಗೋಳಾಕಾರ]]ಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.<ref name="Godier">{{cite journal |last=Godier |first=S. |coauthors=Rozelot J.-P. |year=2000 |url=http://aa.springer.de/papers/0355001/2300365.pdf |title=The solar oblateness and its relationship with the structure of the tachocline and of the Sun's subsurface |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=355 |pages=365-374}}</ref> ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕ ಮತ್ತು ಧ್ರುವಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ೧೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಒಂದು ಘನ ಕಾಯದಂತೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವುದಿಲ್ಲ (ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲಗಳು: [[ಸಮಭಾಜಕ|ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ]]
ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಸ್ಫುಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸೀಮಾರೇಖೆಯು ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ; ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಅನಿಲದ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಇರುವ ದೂರದ ಪ್ರಮಾಣದ ಸುಮಾರು [[:en:Exponential distribution|ಘಾತಾನುಸಾರ]]ದ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ, ಈ ಕೆಳಗೆ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ, ಸೂರ್ಯವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ [[:en:photosphere|ದ್ಯುತಿಗೋಳ]]ದ ತುದಿಯವರೆಗಿರುವ ದೂರವನ್ನು ತ್ರಿಜ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತುದಿಯ ಹೊರಗಡೆ ಅನಿಲಗಳೌ [[:en:Transparency (optics)|ಪಾರದರ್ಶಕ]]ವಾಗಿದ್ದು, ತುದಿಯ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅನಿಲಗಳು [[:en:opacity|ಅಪಾರದರ್ಶಕ]]ವಾಗಿರುತ್ತವೆ; ದ್ಯುತಿಗೋಳವು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಅತಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಬಹುತೇಕ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ೦.೭ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳ ಒಳಗೆ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ.
ಸೌರ-ಒಳಭಾಗವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ವೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯವು [[ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ವಿಕಿರಣ|ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ವಿಕಿರಣಕ್ಕೆ]]
=== ಒಳಭಾಗ ===
ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸುಮಾರು ೦.೨ ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ ವಲಯವನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಭಾಗವು ೧೫೦,೦೦೦ ಕಿ.ಗ್ರಾಂ/ಮೀ<sup>೩</sup> ಗಳವರೆಗೂ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು (ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ೧೫೦ ಪಟ್ಟು) ಸುಮಾರು ೧೩,೬೦೦,೦೦೦ ಕೆ. ಗಳಷ್ಟು ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿದೆ (ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಕೇವಲ ೫,೭೮೫ ಕೆ. ಗಳು (ಒಳಭಾಗದ ೧/೨೩೫೦ ರಷ್ಟು). ಸೂರ್ಯನ ಬಹುತೇಕ ಆಯುಷ್ಯದಲ್ಲಿ, p-p (ಪ್ರೋಟಾನ್-ಪ್ರೋಟಾನ್) ಸರಣಿಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸರಣಿ ಹಂತದ [[ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆ|ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ]]
ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣವೂ ಸುಮಾರು ೮.೯{{e|೩೭}} [[ಪ್ರೋಟಾನ್|ಪ್ರೋಟಾನ್ಗಳು]]
[[:en:nuclear fusion|ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆ]]ಯಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಶಕ್ತಿಯುತ [[:en:photon|ಫೋಟಾನು]]ಗಳು (ಗಾಮಾ ಮತ್ತು ಕ್ಷ-ಕಿರಣ) ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಲುಪಲು ವರ್ಷಗಳೇ ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಈ "ಫೋಟಾನ್ ಯಾತ್ರಾಸಮಯ"ದ ಅಂದಾಜುಗಳು ೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಿಂದ<ref name="Lewis">{{cite book |last=Lewis |first=Richard |year=1983 |title=The Illustrated Encyclopedia of the Universe |publisher=Harmony Books, New York |pages=65}}</ref> ೧೭,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೂ<ref name="Bad Astronomy">[http://www.badastronomy.com/bitesize/solar_system/sun.html Bitesize Tour of the Solar System: The Long Climb from the Sun's Core]</ref> ಇವೆ. ಒಮ್ಮೆ ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಪಾರದರ್ಶಕ "ಮೇಲ್ಮೈ"ಯನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮೇಲೆ ಫೋಟಾನುಗಳು [[visible light|ಗೋಚರ ಬೆಳಕಿನಂತೆ]] ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮುನ್ನ, ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿ ಗಾಮಾ ಕಿರಣವೂ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಫೋಟಾನುಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ [[:en:Neutrino|ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ]]ಗಳೂ ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಇವು ಬೇರೆ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಜೊತೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಇವು ಹುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಹಲವು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ, [[:en:Solar neutrino problem|ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ]] ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಮಾಪನಗಳು ತೋರಿಸಿದವು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ [[:en:neutrino oscillation|ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಓಲಾಟ]]ದ ಪರಿಣಾಮವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥವಾದ ನಂತರ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯು ಬಗೆಹರಿಯಿತು.
=== ವಿಕಿರಣ ವಲಯ ===
ಕೆಂದ್ರದಿಂದ ೦.೨ ರಿಂದ ೦.೭ ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸೌರ ಅನಿಲಗಳು ಬಹಳ ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಒಳಭಾಗದ ಶಾಖವನ್ನು ಹೊರಗೆ ಸಾಗಿಸಲು [[:en:thermal radiation|ಉಷ್ಣ ವಿಕಿರಣ]]ವೊಂದೇ ಸಾಕು. ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣ [[:en:convection|ಸಂವಹನೆ]]ಯು ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ದೂರ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ತಾಪಮಾನವು ಕಡಿಮೆಯಾದರೂ, ತಾಪಮಾನದ ಬದಲಾವಣೆಯ ಗತಿಯು [[:en:adiabatic lapse rate|ಸ್ಥಿರೋಷ್ಣ ಮರುಕಳಿಕೆ]]ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರುವುದರಿಂದ, ಸಂವಹನೆ ಉಂಟಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. [[ಜಲಜನಕ]] ಮತ್ತು [[ಹೀಲಿಯಂ|ಹೀಲಿಯಂಗಳ]]
=== ಸಂವಹನ ವಲಯ ===
Line ೬೫ ⟶ ೬೪:
[[ಚಿತ್ರ:Solar eclips 1999 4 NR.jpg|thumb|right|200px|ಸೂರ್ಯನ ಪೂರ್ಣ [[ಸೂರ್ಯ ಗ್ರಹಣ|ಗ್ರಹಣ]]ವಾದಾಗ, ಸೂರ್ಯನ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಹಳ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ.]]
ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಹೊರಗಿರುವ ಸೂರ್ಯನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ''ಸೌರ ವಾಯುಮಂಡಲ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೂರದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಈ ವಾಯುಮಂಡಲವು ೫ ಮುಖ್ಯ ವಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ''ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪ ವಲಯ'', [[:en:chromosphere|ವರ್ಣಗೋಳ]], [[:en:solar transition region|ಪರಿವರ್ತನಾ ವಲಯ]], [[:en:corona|ಪ್ರಭಾವಲಯ]], ಮತ್ತು [[:en:heliosphere|ಸೌರಗೋಳ]]. ವಿರಳವಾದ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲವಾದ ಸೌರಗೋಳವು [[ಪ್ಲುಟೊ|ಪ್ಲುಟೊನ]]
ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಸುಮಾರು ೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಮೇಲೆ ಇದ್ದು ಸುಮಾರು ೪,೦೦೦ [[:en:Kelvin|ಕೆ.]] ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿರುವ ಪದರವು ಸೂರ್ಯನ ಅತಿ ತಣ್ಣಗಿರುವ ವಲಯ. ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪ ವಲಯವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸೂರ್ಯನ ಈ ಪದರವು [[:en:carbon monoxide|ಇಂಗಾಲದ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್]] ಮತ್ತು ನೀರಿನಂಥ ಸರಳ ಸಂಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ತಣ್ಣಗಿದೆ. ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಈ ಪದರದ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು.
Line ೧೦೭ ⟶ ೧೦೬:
[[ಚಿತ್ರ:Heliospheric-current-sheet.gif|thumb|right|220px|[[:en:interplanetary medium|ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮ]]ದಲ್ಲಿ [[:en:Plasma (physics)|ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ]]ದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ [[:en:heliospheric current sheet|ಸೌರಗೋಳ ಪ್ರವಾಹ ತೆರೆ]]ಯು ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರಭಾಗಗಳವರೆಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ [http://quake.stanford.edu/~wso/gifs/HCS.html] ]]
ಅದರ ವಿಪರೀತ ತಾಪಮಾನದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳೂ ಅನಿಲ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ [[:en:Plasma (physics)|ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ]] ರೂಪದಲ್ಲಿವೆ. ಇದರಿಂದ, ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿ ಪರಿಭ್ರಮಣವು (ಸುಮಾರು ೨೫ ದಿನಗಳು) ಅದರ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ (ಸುಮಾರು ೩೫ ದಿನಗಳು) ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳ ಭೇದಾತ್ಮಕ ಪರಿಭ್ರಮಣದಿಂದ ಅದರ [[ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ|ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ]]
[[:en:interplanetary medium|ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮ]]ದಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ [[:en:rotating magnetic field|ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ]]ದ ಪ್ರಭಾವವು [[:en:heliospheric current sheet|ಸೌರಗೋಳದ ಪ್ರವಾಹ ತೆರೆ]]ಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತೆರೆಯು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊರಟಿರುವ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಬಳಿ ಸೂರ್ಯನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕಿರುವ ಶಕ್ತಿಗೂ ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವೇ ಕಾರಣ. ಅಂತರಿಕ್ಷವು ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿರ್ವಾತವಾಗಿದ್ದಿದ್ದರೆ, ಸೂರ್ಯನ ೧೦<sup>-೪</sup> [[:en:tesla (unit)|ಟೆಸ್ಲ]] ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ದೂರದ ಘನಕ್ಕೆ ವಿಲೋಮಾನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ, ಸುಮಾರು ೧೦<sup>-೧೧</sup> ಟೆಸ್ಲಗಳಷ್ಟು ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಇದು ಸುಮಾರು ೧೦<sup>-೯</sup> ಟೆಸ್ಲಗಳಿರುವಂತೆ ಉಪಗ್ರಹ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವಾಹಕ ದ್ರವದ (ಉದಾ: ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮ) ಚಲನೆಯು ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವಾಹವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರವಾಹವು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
Line ೧೧೫ ⟶ ೧೧೪:
[[ಚಿತ್ರ:Solvogn.jpg|thumb|200px|left|[[:en:Trundholm Sun chariot|ಟ್ರಂಡ್ ಹೋಮ್]] ಸೂರ್ಯ ರಥವನ್ನು ಕುದುರೆಯೊಂದು ಎಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಈ ಮೂರ್ತಿಯು [[:en:Nordic Bronze Age|ಉತ್ತರ ಯೂರೋಪ್ನ ಕಂಚು ಯುಗ]]ದ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.]]
ತನ್ನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ದಿನವನ್ನೂ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ರಾತ್ರಿಯನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು ಹೊಳಪಿನ ತಟ್ಟೆಯೆಂದು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಮಾನವರು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಹಲವು ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಒಂದು ದೇವತೆ ಅಥವಾ ಅಲೌಕಿಕ ಸಂಗತಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿತ್ತು. [[ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕ|ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕದ]]
=== ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯಾಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಗತಿ ===
Line ೧೨೩ ⟶ ೧೨೨:
ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಬಗ್ಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ವಿವರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟ ಮೊದಲಿಗರಲ್ಲಿ [[:en:Ancient Greece|ಗ್ರೀಕ್]] [[:en:philosopher|ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ]] [[:en:Anaxagoras|ಅನಕ್ಸಾಗೊರಸ್]]ನೂ ಸೇರಿದ್ದನು. ಸೂರ್ಯನು ಬೆಂಕಿಯ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗೋಳವೇ ಹೊರತು, [[:en:Helios|ಹೀಲಿಯೋಸ್]]ನ ರಥವಲ್ಲವೆಂದು ಅವನು ತರ್ಕಿಸಿದನು. ಈ ರೀತಿಯ ಪಾಷಂಡ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಮರಣ ದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಇದರ ನಂತರ, [[:en:Pericles|ಪೆರಿಕ್ಲಸ್]]ನ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಿಂದ ಅವನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಒಮ್ಮತಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಹಾಕಿದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವಿಜ್ಞಾನಿಯೆಂದರೆ [[:en:Nicolaus Copernicus|ನಿಕೊಲಾಸ್ ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್]]. ಇವನು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ, ಸೂರ್ಯನೇ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಾನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು. ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[:en:Galileo|ಗೆಲಿಲಿಯೋ]] [[ದೂರದರ್ಶಕ|ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು]]
[[:en:prism|ಪಟ್ಟಕ]]ವನ್ನು ಬಳಸಿ ಬೆಳಕನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದ [[:en:Isaac Newton|ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್]]ನು, ಬಿಳಿ ಬೆಳಕು ಹಲವು ಬಣ್ಣಗಳ ಬೆಳಕುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆಯೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು.<ref>{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/newton_isaac.shtml |title=Sir Isaac Newton (1643 - 1727) |publisher=BBC |accessdate=2006-03-22}}</ref>
ಸೌರ ವರ್ಣಪಟಲದ ಕೆಂಪು ಭಾಗದ ಹೊರಗಿರುವ [[:en:Infrared|ನಸುಗೆಂಪು]] ಕಿರಣಗಳನ್ನು ೧೮೦೦ರಲ್ಲಿ [[:en:William Herschel|ವಿಲಿಯಂ ಹರ್ಷೆಲ್]] ಕಂಡುಹಿಡಿದನು.<ref>{{cite web |url=http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/classroom_activities/herschel_bio.html |title=Herschel Discovers Infrared Light |publisher=Cool Cosmos |accessdate=2006-03-22}}</ref> ೧೮೦೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸೌರ ವರ್ಣಪಟಲದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿಕಸಿಸಿದವು. [[:en:Joseph von Fraunhofer|ಜೋಸೆಫ್ ವಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಹೋಫರ್]]ನು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ವರ್ಣರೇಖೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದನು.
Line ೧೩೪ ⟶ ೧೩೩:
== ಸೂರ್ಯನ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹಾನಿ ==
[[ಚಿತ್ರ:SOHO solar flare sun large 20031026 0119 eit 304.png|thumb|right|೩೦.೪ [[:en:nanometer|nm]] [[ತರಂಗಾಂತರ|ತರಂಗಾಂತರದಲ್ಲಿ]]
ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಬಹಳ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ನೋಡುವುದು ಹಿತವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಪಾಯಕಾರಿಯಲ್ಲ. ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ನೋಡಿದಾಗ ಕಣ್ಣು ಕುಕ್ಕಿದಂತಾಗಿ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಮತ್ತು ಭಾಗಶಃ ಕುರುಡು ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸುಮಾರು ೪-ಮಿಲಿವ್ಯಾಟ್ ಗಳ ಸೌರಶಕ್ತಿಯು ಅಕ್ಷಿಪಟಲವನ್ನು ಬಿಸಿಮಾಡಿ, ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಅದಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. [[ಅತಿನೇರಳೆ]] ಬೆಳಕು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿನ ಮಸೂರವನ್ನು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಿ, [[:en:cataract|ಕಣ್ಣಿನ ಪೊರೆ]]ಗಳನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ನೋಡದಿದ್ದರೂ ಆಗಬಹುದು.
Line ೧೪೨ ⟶ ೧೪೧:
ಕಣ್ಣಿನ [[:en:pupil|ಪಾಪೆ]]ಯು ಕಾಂತಿಯ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ವೈದೃಶ್ಯತೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳದರಿಂದ, [[:en:solar eclipse|ಸೂರ್ಯನ ಖಂಡ ಗ್ರಹಣ]]ವನ್ನು ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡುವುದು ಅಪಾಯಕರ: ಪಾಪೆಯು ದೃಷ್ಟಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಒಟ್ಟು ಬೆಳಕಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹಿಗ್ಗುತ್ತದೆ - ದೃಷ್ಟಿವಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಅತಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ವಸ್ತುವಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲಲ್ಲ. ಖಂಡ ಗ್ರಹಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಸೂರ್ಯರಶ್ಮಿಯನ್ನು ಚಂದ್ರನು ತಡೆಹಿಡಿದರೂ, ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಕಾಣುವ ಭಾಗಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ದಿನದಲ್ಲಿರುವಷ್ಟೇ ಕಾಂತಿಯುತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಗ್ರಹಣದ ಒಟ್ಟು ಅಂಧಕಾರದಲ್ಲಿ ಪಾಪೆಯು ~೨-ಮಿ.ಮೀ. ಇಂದ ~೬-ಮಿ.ಮೀ.ವರೆಗೆ ಹಿಗ್ಗಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ದಿನದಂದು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಬೀಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ೧೦ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳಕು ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟುಮಾಡಿ ಅಥವ ಅವುಗಳನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸಿ, ವೀಕ್ಷಕನ ದೃಷ್ಟಿವಲಯದಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಕುರುಡು ಚುಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು.<ref name="Espenak">{{cite web |last=Espenak |first=F. |title=Eye Safety During Solar Eclipses - adapted from NASA RP 1383 Total Solar Eclipse of 1998 February 26, April 1996, p. 17 |url=http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEhelp/safety.html |accessdate=2006-03-22 |publisher=NASA}}</ref> ಇದು ನೋವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಅನುಭವವಿಲ್ಲದ ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಬಹಳ ಅಪಾಯಕಾರಿ: ತಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಯು ಹಾಳಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಕ್ಷಣವೇ ಗೊತ್ತಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
[[ಸೂರ್ಯೋದಯ]] ಮತ್ತು [[ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ|ಸೂರ್ಯಾಸ್ತಗಳ]]
ಬೆಳಕನ್ನು ಸೋಸುವ ಗಾಜುಗಳು/ವಸ್ತುಗಳು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ನೋಡುವ ಬಳಕೆಗಾಗಿಯೇ ರೂಪಿತವಾಗಿರಬೇಕು: ಕೆಲವು ಸೋಸಕಗಳು ಅತಿನೇರಳೆ/ನಸುಗೆಂಪು ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿದ್ದು, ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟಾಗಬಹುದು. ಹೀರಿಕೊಂಡ ಸೌರಕಾಂತಿಯಿಂದ ಬಿಸಿಯಾಗಿ [[:en:eyepiece|ಅಕ್ಷಿಕಾಚಕ]] ಸೋಸಕಗಳು ಛಿದ್ರವಾಗಬಹುದಾದ್ದರಿಂದ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೂರದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ದುರ್ಬೀನುಗಳಲ್ಲಿ ಸೋಸಕವು [[:en:objective lens|ವಸ್ತು ಕಾಚಕ]] ಅಥವಾ [[:en:aperture|ದ್ಯುತಿ ರಂಧ್ರ]]ದ ಮೇಲೆ ಇರಬೇಕು. ಬೆಸುಗೆ ಗಾಜಿನಿಂದ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಆದರೆ, ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಫಿಲ್ಮ್ ನಸುಗೆಂಪು ಬೆಳಕಿಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕವಾದ್ದರಿಂದ, ಅದನ್ನು ಸೂರ್ಯ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಬಳಸಬಾರದು.
|