|
[[ಚಿತ್ರ:Weeks_Edwin_The_Temple_And_Tank_Of_Walkeshwar_At_Bombay.jpg|thumb| ಎಡ್ವಿನ್ ವೀಕ್ಸ್ನವೀಕ್ಸ್ ತೆಗೆದಿರುವ ವಾಕೇಶ್ವರವಾಳ್ಕೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದೇವಸ್ಥಾನದ ಚಿತ್ರ]]
[[ಚಿತ್ರ:Banganga_Tank_and_Walkeshwar_Temple,_Bombay,_c._1855.jpg|right|thumb|250x250px| ಬಾಣಗಂಗಾ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಲ್ಕೇಶ್ವರವಾಳ್ಕೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಬಾಂಬೆ, ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೮೫೫.]]
[[ಚಿತ್ರ:Temple_of_shree_Walkeshwar.JPG|right|thumb|200x200px| ''ಗೌಡ್'ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಜಾತಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನ ಶ್ರೀ ವಾಲ್ಕೇಶ್ವರವಾಳ್ಕೇಶ್ವರ''']]
[[ಚಿತ್ರ:Interiors_of_Shree_Kashi_Math_Walkeshwar.JPG|left|thumb|200x200px| '''ಕಾಶಿ ಮಠ, ವಾಲ್ಕೇಶ್ವರವಾಳ್ಕೇಶ್ವರ''']]
'''ವಾಲ್ಕೇಶ್ವರವಾಳ್ಕೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಈ ದೇವಳಕ್ಕೆ''' ''ಬಾಣ ಗಂಗಾ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರಿದೆ. ಇದು [[ಹಿಂದೂ]] ದೇವರಾದ [[ಶಿವ|ಶಿವನಿಗೆ]] ಸಮರ್ಪಿತವಾದ [[ದೇವಸ್ಥಾನ|ದೇವಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ.]] [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬಯಿ]] ನಗರದ ದಕ್ಷಿಣ ಮುಂಬಯಿನ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಮಲಬಾರ್ ಹಿಲ್ ಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ವಾಲಕೇಶ್ವರವಾಳ್ಕೇಶ್ವರ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ನಗರದ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ. <ref>[http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apac/photocoll/v/019pho000000937u00009000.html Walkeshwar village] ''[[British Library]]''.</ref> ಹಾಗೂ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲೇ ಬಾನ್ಬಾಣ ಗಂಗಾ ಕೆರೆ ಇದೆ.
== ದಂತಕಥೆ ==
ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, [[ಹಿಂದೂ]] ದೇವರಾದ [[ರಾಮ|ರಾಮನು]] ತನ್ನ [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯನ್ನು]] ಅಪಹರಿಸಿದ ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜನಾದ [[ರಾವಣ|ರಾವಣನನ್ನು]] [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಯಿಂದ]] [[ಲಂಕಾ|ಲಂಕೆಗೆ]] ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಹೋದನು. ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ [[ರಾಮ|ಭಗವಾನ್ ರಾಮನಿಗೆ]] [[ಲಿಂಗ (ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ)|ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು]] ಪೂಜಿಸಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಅವನು ತನ್ನ ಸಹೋದರ [[ಲಕ್ಷ್ಮಣ]]ನಿಗೆ ಮೂಲ ಲಿಂಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ತರುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದನು. ಆದರೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಲಿಂಗವನ್ನು ತರುವಲ್ಲಿ ತಡವಾದ ಕಾರಣ ರಾಮನು [[ಲಿಂಗ (ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ)|ಮರಳಿನಿಂದ ಲಿಂಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.]] ವಾಲುಕಾ ಈಶ್ವರ ಎಂಬ ಪದದ ಮೂಲ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಪದದಿಂದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಿರುವುದು. ಮರಳಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ವಿಗ್ರಹ ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. - '''ವಾಲುಕಾ ಈಶ್ವರ್ ಎಂದರೆ''' ಎಂದರೆ [[ಶಿವ|ಶಿವನ]] [[ಅವತಾರ]] .
ಕಥೆ ಮುಂದುವರೆದಂತೆ, ಒಮ್ಮೆ ರಾಮನಿಗೆ ಬಾಯಾರಿಕೆಯಾದಾಗ ಸಿಹಿನೀರು ಅಲ್ಲಿ ದೊರಕದದೊರಕುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣ(ಸಮುದ್ರ ನೀರು ಮಾತ್ರ) ಅವನು ಬಾಣವನ್ನು ಹೊಡೆದು [[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆಯನ್ನು]] ಇಲ್ಲಿಗೆ ತಂದನುಕರೆತಂದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದಿನಿಂದ '''ಬನ''' (ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಬಾಣ) '''[[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆ]]''' ಎಂಬ ಹೆಸರಿಂದ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೆರೆ ನೀರು ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಭೂಗತ ಬುಗ್ಗೆಯಿಂದ ನೀರು ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ.
== ಇತಿಹಾಸ ==
ಸು. ಕ್ರಿ.ಶ. ೮೧೦ ರಿಂದ ೧೨೪೦ರ ವರೆಗೆ ಥಾಣೆ ಮತ್ತು ಮುಂಬ್ಐಮುಂಬಯಿ ದ್ವೀಪಗಳನ್ನು ಆಳಿದ ಶಿಲ್ಲಾರಷಿಲ್ಲಾರ ರಾಜವಂದರಾಜವಂಶದ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ '''ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಪ್ರಭು''', ಚಂದ್ರಸೇನೀಯ ಕಾಯಸ್ಥ ಪ್ರಭು ಸಚಿವ <ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/ahistorypattana00morogoog|title=A History of the Pattana Prabhus|last=Shamrao Moroji Nayak|first=|date=1877|publisher=Family printing press, Fanaswadi|others=Oxford University|language=English}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Chandraseniya_Kayastha_Prabhu#cite_ref-37|title=Chandraseniya Kayastha Prabhu - Wikipedia {{!}} S.Muley,M.A.,PhD (1972). Studies in the Historical and cultural geography and ethnography of the Deccan. Deccan College Postgraduate and Research Institute, University of Poona. pp. 301, 303, 304. " pg 301: (section)Chandraseniya Kayastha Prabhu...From our epigraphical evidences, many Prabhus seem to have held high posts in the Silahara kingdom, and controlled the civil and military administration. The Chaul inscription of AD.1088 mentions Veliga Prabhu. Ananta Prabhu and Lakshamana Prabhu appear in a number of records. The former was a MahaPradhana, Kosadhikari, MahasandhiVigrahika and the latter was a MahaPradhana and Mahadandanayaka. Table on Pg 303,304: minister: pradhana, head of treasury: kosadhikari, foreign department charge: Mahasandhivigrahika, head of military: MahaDandanayaka|last=Mule|first=S.M.|website=en.m.wikipedia.org|language=en|access-date=2021-09-01}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Mulay|first=Sumati|date=1954|title=Studies in the historical and cultural geography and ethnography of the Deccan|url=http://shodhganga.inflibnet.ac.in:8080/jspui/handle/10603/241323|journal=University|language=English}}</ref> ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಸಿಹಿ ನೀರಿನ ಬಾಣಗಂಗಾ ಕೆರೆ(ಕಲ್ಯಾಣಿ)ಯನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೧೨೭ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ೧೬ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಚುಗೀಸರು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದಾಗ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸಿದರು. ೧೭೧೫ ರಲ್ಲಿ ಮುಂಬಯಿ ಉದ್ಯಮಿ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ರಾಮ ಕಾಮತ್ [[ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು|ಗೌಡ್ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಿಣ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] (ಬ್ರಿಟಿಷ್ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ 'ಕಾಮತಿ' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ಅವರ ಉದಾರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಇದನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಮೂಲ ದೇವಾಲಯದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿಯೆ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಬಾಣಗಾಂಗಾ ಕೆರೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯಗಳುದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿದೆನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧೮೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ದೇವಾಲಯವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂದಣಿಯನ್ನುಜನರು ಆಕರ್ಷಿತರಾಗಿ ದೇವಾಲಕ್ಕೆ ಆಕರ್ಷಿಸಲುಬರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತುಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಸುಮಾರು ೧೦ ರಿಂದ ೨೦ ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳು ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ಮತ್ತು ೫೦ ಧರ್ಮಶಾಲೆಗಳು ನಿರ್ಮಾಣವಾದವುನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ. <ref>[http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apac/photocoll/m/019pho0000960s1u00004000.html Malabar Hill - Image, 1850]</ref>
ಇಂದಿಗೂ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿನ ಬಹುತೇಕ ಆಸ್ತಿಯ ಹಕ್ಕು ಗೌಡ್ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ದೇವಸ್ಥಾನದೇವಸ್ಥಾನದ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ಗೆ ಸೇರಿದೆ.
== ಆಚರಣೆ ==
ದೇವಾಲಯವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು ಹುಣ್ಣಿಮೆ ಮತ್ತು '''[[ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ|ಅಮವಾಸ್ಯೆಯಂದು]]''' ( ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ ) ಮಾತ್ರ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ೧೬ ಮತ್ತು ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸ್ಥಳದ ದ್ವೀಪಗಳಿಗೆ ಮಲಬಾರ್ ಕಡಲ್ಗಳ್ಳರು ಬರುತ್ತಿದ್ದುಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ಈ ಸ್ಥಳ ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚಿನದಾಗಿತ್ತು.
ಪ್ರಸ್ತುತ ಈ ಸ್ಥಳಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕಪ್ರತಿ [[ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿವರ್ಷ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿಹಿಂದುಸ್ಥಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ]] ಉತ್ಸವದಉತ್ಸವನ್ನು ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಉತ್ಸವಉತ್ಸವವು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾಯಕರಾದ [[ರಾಜನ್ ಮಿಶ್ರಾ ಮತ್ತು ಸಾಜನ್|ರಾಜನ್ ಮತ್ತು ಸಾಜನ್ ಮಿಶ್ರಾ]] ಮತ್ತು [[ಸಂತೂರ್]] ಮೇಸ್ಟ್ರು [[ಶಿವಕುಮಾರ್ ಶರ್ಮಾ|ಶಿವಕುಮಾರ ಶರ್ಮಾ]] ಅವರಂತಹ ಸಂಗೀತಗಾರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. [[ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು|ಗೌಡ್ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ]] ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಾನಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಕಾವ್ಲೆ ಮಠ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಕಾಶಿ ಮಠದ ಶಾಖೆಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕೆರೆಯ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ತೀರದಲ್ಲಿವೆ.
== ಗ್ಯಾಲರಿ ==
<gallery>
ಚಿತ್ರ:View of the ghat and ruined temple of Walkeshwar, 1850.jpg|[[Walkeshwar|ವಾಲ್ಕೇಶ್ವರದ]] ವಾಳ್ಕೇಶ್ವರದ ಘಾಟ್ ಮತ್ತು ಪಾಳುಬಿದ್ದ ದೇವಾಲಯದ ನೋಟ, 1850.
ಚಿತ್ರ:Ancient Statues Walkeshwar.JPG|''[[Banganga Tank|ಬಂಗಾಂಗಾಬಾಣಗಂಗಾ ಟ್ಯಾಂಕ್]]ಕೆರೆ, [[Walkeshwar|ವಾಕೇಶ್ವರದ]]ವಾಳ್ಕೇಶ್ವರದ ಸುತ್ತಲೂ ಪುರಾತನ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು''
</gallery>
| 